SWAP İŞLEMLER VE KÂRLILIK İLİŞKİSİ: TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA

Authors : Besir ALAKUSU, Ayben KOY

Pages : 72-74

Doi:10.17261/Pressacademia.2020.1352

View : 21 | Download : 8

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç- Son 5 yıllık dönemde döviz kurundaki volatilitenin artması, kaynak yapısının önemli bir bölümü döviz cinsi fonlardan oluşan Türk bankacılık sektörü açısından kur riskinin düzeyini artırmıştır. Kur riskinin yönetimi amacıyla türev finansal araçlara yönelim artmış ve swap işlemler BDDK verilerine göre toplam türev portföyü içerisinde 2019 yılsonu itibarıyla %85 paya sahip olmuştur. Literatürde konuya ilişkin Türk bankacılık sektörünü konu alan araştırmalar, türev finansal araçların bankaların risk düzeyine olan etkisi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Türev işlemlerin, kârlılık üzerindeki etkisine yönelik araştırmalarda ise türev işlemler portföyünün bir bütün olarak değerlendirildiği görülmektedir. Bu çerçevede swap işlemlerin risk yönetimi aracı olmasının yanında kâr elde etme amacıyla da gerçekleştirildiği dikkate alınarak, bankaların “Alım-Satım Amaçlı Türev İşlemler” kapsamında kayıt altına aldıkları swap işlemler ile dönem net kârı arasında bir nedenselliğin tespiti, çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Yöntem- Araştırmanın kapsamında, Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren ve bilanço büyüklüğü bakımından ilk 8 özel sermayeli mevduat bankası yer almakta olup, sermaye yapıları, çalışma esasları, rekabet şartları ve fonksiyonlarının göreceli olarak özel sermayeli bankalardan ayrışması nedeniyle kamu sermayeli mevduat bankaları, araştırma kapsamına alınmamıştır. Araştırmada analiz edilecek değişkenler, ilgili bankaların TFRS 9 hükümlerine göre “Alım-Satım Amaçlı Türev İşlemler” kapsamında muhasebeleştirdikleri swap işlemler hacmi ile dönem net kârı verileridir. Veriler, ilgili bankalar tarafından kamuya açıklanan finansal tablolar ve bağımsız denetim raporlarından elde edilmiş olup, söz konusu veriler 2015-2019 yıllarını kapsayan 20 çeyrek dönem verileridir. Bu çerçevede swap hacmi ile dönem net kârı arasında kısa ve uzun dönemli nedensellik analizi gerçekleştirilmiş, değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin tek veya çift yönlü olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Analiz kapsamındaki değişkenlere, panel birim kök testi, Johansen eşbütünleşme testi, uzun dönemli nedensellik testi ve kısa dönemli nedensellik analizini ifade eden Wald testi ile Granger causality testleri uygulanmıştır. Bulgular- Analiz kapsamında yer alan bankaların swap hacmi ile dönem net kârı arasında eşbütünleşme tespit edilmiştir. Bu sebeple Vektör Hata Düzeltme Modeline insert ignore into journalissuearticles values(VECM); başvurularak kısa ve uzun dönemli nedensellik analizi gerçekleştirilmiştir. Nedensellik testi sonucunda, değişkenler arasında uzun dönemli çift yönlü nedenselliğin bulunduğu, kısa dönemde ise tek yönlü nedenselliğin bulunduğu sonucuna varılmıştır. Kısa dönemli nedensellik, swap hacminden dönem net karı yönünedir. Sonuç- Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren ve bilanço büyüklüğü bakımından ilk sırada yer alan sekiz bankanın 2015-2019 dönemine ait çeyrek dönem swap hacmi ile dönem net karı verilerinin analizi sonucunda, uzun dönemde her iki değişkenin birbirini etkilediği anlaşılmıştır. Kısa dönemde ise nedensellik tek yönlü olup, swap hacminin dönem net kârı üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır. İzleyen dönemde yapılacak çalışmalarda, swap portföyü içerisinde önemli bir yere sahip olan döviz swaplarının kârlılık üzerindeki etkisine yönelik bir araştırmanın faydalı olacağı düşünülmektedir.
Keywords : Türev finansal araçlar, swap işlemler, karlılık, Türk bankacılık sektörü, aanel nedensellik analizi