YÖNETİM KURULU YAPISAL ÖZELLİKLERİNİN FİRMANIN ÇEVRE PERFORMANSI İLE İLİŞKİSİ: BIST ŞİRKETLERİ ANALİZİ

Authors : Selcen Sarı AYTEKIN

Pages : 157-159

Doi:10.17261/Pressacademia.2022.1606

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2022-07-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç- Özellikle son yıllarda çevrenin korunması ve sürdürülebilirliğe katkı sağlanması hususunda giderek artan bir farkındalık söz konusudur. Bu tutum, toplumun firmalardan göstermesini beklediği duyarlılığı artırmaktadır. Diğer paydaşları açısından değerlendirildiğinde ise firmanın gösterdiği çevre performansı firma ile yatırımcı arasında güçlü ilişkilerin kurulmasında, finansal performansın iyileştirilmesinde ve firma itibarının sürdürülmesinde kilit rol oynamaktadır. Bu noktada firmaların üst düzey yönetim organı olan yönetim kurullarından diğer örgüt stratejilerinde olduğu gibi çevre ile ilgili uygulanacak stratejileri de belirlemeleri beklenmektedir. Yönetim kurullarının başarısında sosyal sorumluluk konusunda atılan adımlar etkili olmaktayken firmanın başarısı, yönetim kurulunun ve vereceği kararların etkinliğine bağlıdır. Bu çalışmada ise yönetim kurullarının sahip olduğu niteliklerin, firmaların çevre konusunda gösterdikleri performans üzerindeki etkisini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Yöntem- Öncül yazın taraması sonucunda yönetim kurulu niteliklerinden büyüklük insert ignore into journalissuearticles values(yönetim kurulu üye sayısı);, bağımsızlık insert ignore into journalissuearticles values(bağımsız üye oranı); ve çeşitlilik insert ignore into journalissuearticles values(kadın üye oranı); çalışmanın bağımsız değişkenleri olarak belirlenmiştir. Çalışmanın bağımlı değişkenini çevre performansı oluşturmaktadır. Firma büyüklüğü ve kârlılık insert ignore into journalissuearticles values(ROA); ise kontrol değişkenleridir. Söz konusu bu değişkenler kullanılarak oluşturulan araştırma modeli, Borsa İstanbul’da koteli firmalardan oluşan bir örneklemden elde edilen veriler üzerinde test edilmiştir. Yönetim kurulu yapısı ve kontrol değişkenlerine dair veriler firmaların Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda açıkladıkları finansal tabloları ve faaliyet raporlarından alınmıştır. Çevre performansı verisi ise Refinitiv insert ignore into journalissuearticles values(eski adıyla Thomson Reuters); tarafından açıklanan ESG insert ignore into journalissuearticles values(environment-social-governance); verisinden elde edilmiştir. Söz konusu verinin sadece çevre performansını ölçen alt boyuttaki verisi çalışma kapsamında kullanılmıştır. Elde edilen veriler Smart Pls programında analize tabi tutulmuştur. Bulgular- Oluşturulan araştırma modelinde yönetim kurulu üye sayısı, kadın üye oranı ve bağımsız üye oranı ile örgütün çevre performansı arasında pozitif yönlü bir ilişki olacağı varsayılmıştır. Fakat yapılan analizler sonucunda araştırmaya konu edilen yönetim kurulu yapısı değişkenlerinin hiçbiri firmanın çevre performansı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar üretmemiştir. Bu sebeple ortaya konulan araştırma hipotezlerinin tamamı reddedilmiştir. Sonuç- Yazın, bağımsız üyelerin özgürce fikirlerini söyleyebileceklerinden, kadın üyelerin ise yönetim kurullarına farklı bir bakış açısı getirebileceğinden bahsetmektedir. Fakat ülkemiz devlete bağımlı iş sistemi özellikleri taşıyan ve siyasi aktörlerle özellikle aile üyeleri üzerinden kurulan ilişkiler neticesinde firmaların kaderinin belirlendiği bir bağlama sahiptir. Böylesi bir bağlam içerisinde yer alan firmaların yönetim kurullarının bağımsızlığı halihazırda tartışma konusudur ve yazında bahsedildiği şekli ile görevini yerine getirmediğine dair kaygılar dile getirilmektedir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular bu kaygıları destekler niteliktedir. Kadın üye oranı açısından bakıldığında da örneklemde yer alan firmaların Türkiye’nin önde gelen firmaları olmalarına rağmen yönetim kurullarında yer alan kadın üye sayısının çok az olduğu göze çarpmaktadır. Bu nedenle çalışmada araştırılan değişkenlerden biri olan yönetim kurulu çeşitliliğinin, kadın üye oranının oldukça az olması nedeniyle beklenilen etkiyi göstermediği düşünülmektedir. Aynı durum yönetim kurulu büyüklüğü için de geçerlidir; gerçekleştirilen analizler, beklentiler ve kurallar gereği bağımsız üye ve kadın üyelerin eklenmesi sonucunda yönetim kurulu sayıca büyüse de oluşan kurul yapısının hakim yöneticilerin anlayışını değiştirmek için yeterli olmadığı ve söz konusu anlayışın yine de etkisini sürdürmeye devam ettiği yönünde bir sonuç ortaya koymaktadır.
Keywords : Yönetim kurulu yapısı, çevre performansı, yönetim kurulu büyüklüğü, yönetim kurulu bağımsızlığı, yönetim kurulu çeşitliliği