Die Steinbrüche von Teos und «Marmor Luculleum»

Authors : Mustafa ADAK, Musa KADIOĞLU

Pages : 1-43

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2017-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Teos kentinin yakın çevresinde yer alan taş ocaklarında gri-mavimtırak insert ignore into journalissuearticles values(bigio); mermerin yanı sıra Roma’da inşaat ve dekorasyon malzemesi olarak rağbet gören, günümüzde Africano adı altında bilinen renkli mermer çıkarılmıştır. Bu mermerin İmparatorluğun başkentinde yoğun talep görmesi üzerine Teos mermer ocakları olasılıkla Augustus Dönemi’nde imparatorun himayesine girmiştir. Yaşlı Plinius insert ignore into journalissuearticles values(nat. hist. 36, 49–50); bu koyu renkli mermerin ilkin komutan Lucius Licinius Lucullus tarafından Roma’ya ithal edildiğini ve «Lucullus Mermeri» adını aldığını aktarmıştır. Ancak, el yazmalarında mermerin geliş yerinin belirtildiği kısım bozuk aktarıldığı için, mermerin hangi bölgede çıkarıldığı ve de Africano mermeri ile özdeş olup olmadığı hususu günümüze kadar belirsiz kalmıştır. Son yıllarda sürdürülen Teos araştırmalarında ele geçen bir epigrafik belge bu belirsizliği artık tamamen ortadan kaldırmaktadır. Bu belgede Lucullus Mermeri ocaklarından sorumlu İmparator azatlısı Communis’in Venus Pontia’ya bir adak sunduğu belirtilmektedir. Kendisini resmi unvanıyla «a lapicidinis Luculleis» olarak tanıtan azatlı, deniz yolculuğundan sorumlu olan tanrıçanın heykelini onartmıştır. Lucullus Mermeri Teos kentinin egemenlik sahasında tespit edilen beş farklı taş ocağında çıkarılmıştır. Bu ocakların üretim kapasitesi İmparator adına Frigya, Numidya, Euböa ve diğer bölgelerde işletilen mer­mer ocaklarınınkiyle kıyaslandığında çok daha düşüktür. Bunun yanında renkli Teos mermeri aynı ocaklarda gri mermer ile karışık halde bulunduğu için az miktarlarda çıkarılmıştır. Lucullus Mermer rezervi İ.S. 2. yüzyılda giderek azaldığından üretim Marcus Aurelius Dönemi’nde sonlandırılmıştır. Teos ocaklarında merkezi mermer üretiminin 166 yılı civarında sonlandırıldığına dair Karagöl ve Kesikkaya ocaklarında terkedilmiş bloklar üzerinde yer alan konsül isimleri önemli ipuçları sunmaktadır.   Lucullus Mermeri’nin İmparatorluğun başkentinde büyük talep görmesi nedeniyle ocaklarda üretilen mermerin neredeyse tümü İtalya’ya nakledilmiş ve büyük oranda kamu binalarında kullanılmıştır. Ancak, Doğu eyalet kentleri de bu kıymetli mermerden tamamen mahrum edilmemiştir. Teos’ta Bouleuterion’da sürdürülen kazılarda bu kamu binasının orkestrasında Lucullus Mermeri’nin döşeme malzemesi olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Sığacık’ta kuzey surda devşirme olarak kullanılan ve şimdiye kadar eksik okunan bir yazıtta, Teos’ta strategos olarak kamu görevi ifa eden Kleonaios’un resmi bir yapının zemin döşemesini renkli mermerle süsledikten sonra bu eseri adı yazıtta kazınarak silinmiş olan bir imparatora insert ignore into journalissuearticles values(Domitianus?);, kentin baştanrısı Dionysos’a ve de Teos halkına adadığı belirtilmiştir. Makalenin ikinci kısmında Roma Dönemi’nde işletilen Taşdibi, Karagöl, Kesikkaya, Beyler ve Küçükkaya taş ocaklarının arkeolojik özellikleri tanıtılmış ve bu ocakların Roma’daki merkezi yönetim tarafından nasıl organize edildiğine dair cevaplar aranmıştır. Kentte ele geçen bazı Latince mezar yazıtları taş ocaklarında çalışan İmparator köleleriyle ilişkilendirilmektedir.
Keywords : Teos, Africano, marmor Luculleum, a lapicidinis Luculleis, Venus Pontia, Taşdibi, Karagöl, Kesik kaya, Beyler, Küçükkaya