Karadeniz Ereğli Müzesi’nden Herakles Aleksikakos’a Sunulan Bir Adağın Düşündürdükleri

Authors : Bülent ÖZTÜRK

Pages : 682-698

View : 10 | Download : 5

Publication Date : 2016-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Devrek’ten insert ignore into journalissuearticles values(Zonguldak); satın alınarak Karadeniz Ereğli Müzesi’ne kazandırılan yazılı bir heykelcik kaidesi tanıtılmaktadır. Kaidede yer alan yazıttan Asklepiodoros adında bir kişinin bir kehanet uyarınca heykelciği Herakles Aleksikakos’a adadığı anlaşılmaktadır. Bu adak objesi ve üzerindeki yazıt, Roma dönemi Bithynia bölgesinde ve bilhassa da adını mitolojik kurucusu olan Herakles’ten alan Herakleia Pontike insert ignore into journalissuearticles values(Karadeniz Ereğli); kentinde Herakles kültünün varlığına ve önemine; Herakles Aleksikakos’un niteliğine ve kökenine ve aynı zamanda da kehanet emrinin alınışı ve yerine getirilme usullerine dair düşünmeye sevk etmektedir. “Aleksikakos” epitheton’undan hareketle bu tanrının hastalıklardan ve kötülüklerden uzak tutan özelliklerinin olduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu tanrının geçtiği en erken bilgi M.Ö. 429 yılına dayanmaktadır. Aristophanes’in “Kurbağalar” adlı eserinin yorumcusunun aktardığına göre Peloponnesos Savaşı’nın ilk yıllarında, Atina’da bir salgın felaketi baş gösterince, Melite demos’unda Herakles Aleksikakos için bir tapınak inşa edilmiş ve tanrının iyileştirici ve kahramanlık özelliklerini onurlandırmak için de Argos’lu ünlü heykeltıraş Hageladas tarafından tanrının bir heykeli yapılarak bu tapınağa konulmuştur. Asklepiodoros tarafından Herakles Aleksikakos’a yapılan adağın nedeni de yine tanrının söz konusu bu iyileştirme özelliğiyle ilişkili olduğu şeklinde yorumlanabilir.  Muhtemelen bölgede baş gösteren salgına bizzat maruz kalmamak için Herakles tapınağında uyuyup rüya gördükten  sonra rahiplerce salık verilen kehanete binaen insert ignore into journalissuearticles values(inkubasyon); ya da tanrıyla doğrudan iletişime geçtiği bir rüya sonrası bu adağı yerine getirmişti. Herakleia Pontike territoryumunda Herakles için bilinen ilk adak yazıtı olmasının yanı sıra, üzerindeki heykelcik Roma dönemi Bithynia bölgesindeki Herakles kültünün sürekliğini gösterir. Heykelcik üzerindeki “erkek figüre ait iki ayak”, “sopa” ve “aslan postu” betimlemeleri bu heykelciğin,  orijinali Lysippos’a atfedilen meşhur Herakles Fernese’nin yerel bir atölyede üretilen yerel üslupla yapılmış bir benzeri olduğunu gösteriyor; “sopa altında bulunan domuz” ise Herakles’in on iki görevinden dördüncüsüne, yani Erymanthos yabandomuzunu yakalaması mythos’una bir göndermede bulunuyor.
Keywords : Herakles Aleksikakos, Herakleia Pontike, Roma Bithyniası, adak, Asklepiodoros