Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Özel Kişilerin Eyleminin Devlete Atfedilmesi Üzerine Bir İnceleme

Authors : Miray AZAKLI KÖSE

Pages : 485-528

Doi:10.26650/ppil.2022.42.2.908607

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada uluslararası hukukta devletin sorumluluğunun temel koşullarından biri olan atfedilmeye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yaklaşımı incelenmiştir. Çalışma bu bakımdan atfedilme konusu özelinde uluslararası sorumluluk hukuku ile insan hakları hukuku arasındaki ilişkiye odaklanmıştır. Bu nedenle öncelikle uluslararası hukukta atfedilmenin ne anlama geldiği açıklanmış, daha sonra AİHM içtihadı incelenerek uluslararası hukuk ile karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. AİHM’nin atfedilme konusundaki içtihadı pozitif yükümlülük doktrini ve özellikle devlet şirketlerinin eylemleri bakımından hükümet kuruluşu kavramının yorumlanması şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Vardığımız sonuca göre, AİHM atfedilme konusunda lex specialis benimsemiş değildir ve kararları büyük ölçüde genel uluslararası hukuk ile uyumludur. Çalışmada bunun gerekçelerine ve AİHM uygulamasının genel uluslararası hukukta hangi kurallara karşılık geldiğine ayrıntılı biçimde yer verilmiştir. Bununla birlikte AİHM atfedilme ifadesini genellikle kullanmamakta ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 34. maddesi bağlamında hükümetdışı kuruluş kavramından hareketle, hangi birimlerin devlet organı sayılacağını belirlemektedir. Bu nedenle AİHS’ye özgü bir kavram olan hükümetdışı kuruluş kavramı, AİHM’nin kendi özel yorumunu yapmasına imkân tanımakta ve bazı kararlarda hukuka aykırı olduğu öne sürülen eylem yerine genel bir biçimde özel kişinin kendisine odaklanılmasına yol açmaktadır.
Keywords : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Atfedilme, Devletin sorumluluğu, Pozitif yükümlülük, Yatay etki, Devlet şirketleri, Kamu iktisadi teşebbüsleri