Uluslararası Hukukta Gayri Askeri Statü ve Doğu Ege Adaları’nın Askerileştirilmesi Sorunu

Authors : Cüneyt Yüksel, Nesrin Singil

Pages : 447-489

Doi:10.26650/ppil.2023.43.1.1204391

View : 197 | Download : 217

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzdeki Doğu Ege Adaları sorununun kökleri, Yunanistan’ın bağımsızlığını kazandığı 19. yüzyılın ortalarına kadar uzanmaktadır. Adalar, coğrafi olarak Türkiye kıyılarına çok yakın bir konumda bulunmaktadır. Bu sebeple Adaların, pek çok uluslararası sözleşmeye konu olduğu görülmektedir. Bunlar; 1914 tarihli Altı Büyük Devlet Kararı’nın dayanağını teşkil eden 1913 tarihli Londra Andlaşması ile 1913 tarihli Atina Andlaşması, 1923 tarihli Lozan Barış Andlaşması, 1923 tarihli Lozan Boğazlar Sözleşmesi, 1936 tarihli Montreux Boğazlar Sözleşmesi ve 1947 tarihli Paris Barış Andlaşması’dır. Yunanistan, Doğu Ege Adaları’nın belirtilen sözleşmeler ile düzenlenmiş olan gayri askeri statüsünün kalktığını ileri sürmektedir. Bu doğrultuda, Adaların gayri askeri statüsünün ihlaline yönelik faaliyet ve eylemlerde bulunmaktadır. Günümüzde, ihlallerin artmaya başladığı gözlemlenmektedir. Bu sebeple, Yunanistan’ın iddialarının güncel meseleler bağlamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, Türkiye’nin bu ihlallere karşılık olarak atacağı adımların ele alınması önem arz etmektedir. Çalışma, uluslararası hukuk çerçevesinde Doğu Ege Adaları ve gayri askeri statü kavramı, gayri askeri statüdeki Doğu Ege Adaları’na ilişkin Yunan tezlerinin değerlendirilmesi ve güncel meseleler ışığında Doğu Ege Adaları’nın gayri askeri statüsünün değerlendirilmesi ve uluslararası hukuk çerçevesinde Türkiye’nin seçenekleri olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde; Ege Adaları üzerindeki egemenliğe ilişkin tarihsel süreç ve Ege Adaları incelenmektedir. Ardından, gayri askeri statü kavramı ve Doğu Ege Adaları’nın gayri askeri statüsüne ilişkin uluslararası düzenlemeler ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise, Yunanistan’ın andlaşmaların yapıldığı şartlarda esaslı değişiklik meydana geldiği iddiası, sonraki tarihli andlaşmanın önceki tarihli andlaşmanın yerini aldığı iddiası, meşru müdafaa hakkının bulunduğu iddiası ve Türkiye’nin 1947 tarihli Paris Barış Andlaşması’na dayanamayacağı iddiası irdelenmektedir. Son bölümde ise, Doğu Ege Adaları’nın gayri askeri statüsüne ilişkin yaşanan güncel meseleler uluslararası hukuk bağlamında değerlendirilmektedir.
Keywords : Uluslararası Hukuk, Askerileştirme, Doğu Ege Adaları, Gayri Askeri Statü, rebus sic stantibus, res inter alios acta, Meşru Müdafaa Hakkı