Uzayın Barışçıl Amaçlarla Keşif ve Kullanımı İlkesi Bakımından Uyduların Kullanımı

Authors : Kerem Batır, Pervin Şeker

Pages : 615-638

Doi:10.26650/ppil.2023.43.2.1274126

View : 79 | Download : 93

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Uzay, giderek artan önemiyle günümüzde teknolojik gelişmenin en önemli alanlarından biri haline gelmiştir. Başlangıçta askeri faaliyetlerin yoğunlukta olduğu bu alan zaman içerisinde çok sayıda aktöre ev sahipliği yapmıştır. Alanın gelişimine yönelik kırılma 4 Ekim 1957 tarihinde Sputnik I uydusunun fırlatılmasıyla gerçekleşmiştir. Dönemin uzay güçleri arasındaki yarış sürerken yaşanan bu gelişme Uzay Çağı’nı başlatmıştır. Bu dönemden itibaren uzay faaliyetleri giderek hız kazanmıştır. Devletler arası rekabet hali, alanın korunması ve düzenlenmesini önemli hale getirmiştir. Alana yönelik oluşturulan hukuki düzenlemelerde dönemin uzay güçlerinin yaklaşımları ve tarihsel olaylar etkili olmuştur. Bununla birlikte hazırlanan andlaşma ve ilkelerde bazı evrensel ve değişmez ilkeler belirlenerek bu doğrultuda hareket edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda alanın kullanımına ilişkin önemli evrensel ilkelerden biri ‘uzayın barışçıl amaçlarla keşif ve kullanımı’ ilkesidir. Bu ilke aktörlerin alana yönelik yaklaşımları doğrultusunda farklı biçimlerde yorumlanmıştır. Günümüzde ise gerek aktörlerin çeşitlenmesi gerekse alana yönelik faaliyetlerin artan ve değişen yapısı kavramı yeniden değerlendirmeyi gerektirmektedir. Bununla birlikte, kavramın yapısındaki belirsizlik hali bazı uzay faaliyetlerinin hukuki açıdan uygunluğunu tartışmalı hale getirmektedir. Uzay endüstrisinin en eski ve önemli uygulama alanlarından olan uydular, bu değişimin yaşandığı alanlardan biridir. Bugün gelinen noktada uyduların çift yönlü kullanımı bu bağlamda belirsizlik yaratmaktadır. Dolayısıyla gelinen durum, uzay uygulamalarının uzayın barışçıl amaçlarla keşif ve kullanımı ilkesiyle ilişkisini yeniden gözden geçirmeyi gerektirmektedir. Bu bağlamda makale, uyduların çift yönlü kullanımını uzayın barışçıl amaçlarla keşif ve kullanımı ilkesi bağlamında örnekler üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır.
Keywords : Uzay hukuku, Uzay çağı, Uydu teknolojisi, Uzayın barışçıl amaçlarla keşif ve kullanımı, Çift yönlü teknolojiler