Milletlerarası Taşıyıcı Annelik Sonucu Doğan Çocuğun Soybağına Uygulanacak Hukuk

Authors : Didem Kayalı

Pages : 221-252

Doi:10.26650/ppil.2023.44.1.1424263

View : 58 | Download : 56

Publication Date : 2024-08-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Taşıyıcı annelik yöntemi, uygulandığı ilk günden beri hukuki, toplumsal, dini ve ahlaki tartışmalara sebebiyet vermiş ve neticede de birçok ülkede yasaklanmıştır. Bununla birlikte, dünyada infertilite oranının %17,5’lara ulaşması, üremeye yardımcı klasik tedavi yöntemleri yanında taşıyıcı annelik uygulamasının da güçlü bir seçenek olarak varlığını korumasına yol açmıştır. Nitekim dünyada her yıl 20.000 çocuğun bu yöntemle doğduğu tahmin edilmektedir. Söz konusu çocukların birçoğu, uygulamanın yasaklandığı ülkelerde yerleşik kişilerin uygulamaya cevaz veren ülkelerdeki taşıyıcı annelerle yaptıkları anlaşmalar neticesinde dünyaya gelmektedir. Bu nedenle, çocuğun doğumu anında karşılaşılan ilk problem, bu yola başvuran müstakbel ebeveynlerle çocuk arasında soybağının kurulup kurulamayacağı meselesidir. Türkiye’de de yasaklanmasına rağmen taşıyıcı anneliğin KKTC, Yunanistan, Ukrayna ve Gürcistan’da yasal olması, milletlerarası taşıyıcı anneliğin yol açtığı sorunların ülkemizde de gündeme gelmesi ihtimalini her geçen gün artırmaktadır. Buradan hareketle makalede, taşıyıcı annelik ile ilgili genel bilgilere yer verildikten sonra Türk hukukunda ve yabancı hukuk düzenlerinde konunun nasıl ele alındığı incelenmiş, AİHM’in konuya yaklaşımı ile Lahey Milletlerarası Özel Hukuk Konferansının çalışmaları özetlenmiş ve MÖHUK m. 16’nın yabancılık unsuru içeren taşıyıcı annelik yöntemiyle doğan bir çocuğun soybağına ilişkin meseleler karşısındaki konumu belirlenmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde, MÖHUK m. 16’nın çocuğun üstün yararını koruyacak şekilde uygulanması gerektiği ve taşıyıcı annelik sonucu doğan bir çocuğun soybağına uygulanacak hukuk tespit edilirken müstakbel ebeveynler ile çocuk arasında soybağının kurulmasını mümkün kılan bir hukuka ulaşılması durumunda çocuğun üstün yararının korunabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ancak, mevcut halinin bu sonuca ulaşmaya imkân tanımaması nedeniyle MÖHUK m. 16’ya ilişkin değişiklik önerilerine de yer verilmiştir.
Keywords : Milletlerarası Taşıyıcı Annelik, Soybağı, Uygulanacak Hukuk, Suni Döllenme, Lahey Milletlerarası Özel Hukuk Konferansı