Unutulmamış Savaş: İki Savaş Arasında İran’ın Karabağ Sorunu

Authors : Naseraddin ALIZADEH

Pages : 47-89

View : 12 | Download : 11

Publication Date : 2022-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İran Birinci Karabağ Savaşı döneminde ülke içine bilgi akışını sınırlamaya çalıştığı gibi Mayıs 1994’ten Eylül 2020’e değin dondurulan savaşı unutturmak istemiştir. Buna karşın, İran vatandaşı Türk/Azerbaycanlı eylemciler ve öğrenciler savaşı anımsatmaya ve İran’ın ikili oyunu olarak gördükleri siyaseti sorgulamaya kalkmışlardır. İran, sorgulanan ve sürekli anımsatılan tartışmalı Karabağ siyasetinin Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarında da kuşku uyandırmasını istememiştir. Böylece, gerçekçi siyasetle bu konunda bilgili olmayanları bilgisiz bırakmaya ve bilgilenen kesimlere kendi anlatısını sunmaya çalışmıştır. Bu çalışmada İranlı askerler, din adamları ve siyasetçilerin şimdiye değin incelenmeyen demeçleri, anıları, söyleşileri ve belgeleri ele alınarak İran tarafından yeniden biçimlendirerek sunduğu Karabağ Savaşı anlatısı araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, gerçekçi bir işbölümü sonucu iki Karabağ Savaşı arasında hiçbir üst düzey İranlı siyasetçi ve devletin tekelinde olan ana medya Karabağ sorununu gündeme getirmemiş Ermenistan’ın işgalciliğinden söz etmemiştir. 2010’lı yıllarda bilinçlenen kesimin artması sonucu genelde Azerbaycan illerinden olan görece alt düzey siyasetçiler, askerler ve yazarlar Birinci Karabağ Savaşı ve İran’ın savaşa yönelik siyaseti bağlamında hedef kitlelerde algı oluşturmaya çalışmışlardır. Söz konusu unutturma ve anımsatma savaşımı sonucu, 2010’lı yıllara değin gizli tutulan bilgiler medyaya sızdırılmıştır. Bunların en önemlisi Haydar Aliyev’in iktidara gelmesiyle İranlı subayların askeri eğitim sağlamak amacıyla Azerbaycan’a gönderilmeleridir. Çalışmada söylem incelemesi yöntemine dayanarak bu askeri yardımların niteliği, ölçeği, nasıl ve hangi amaçlar için yeniden biçimlendirilmesi tartışılmıştır.
Keywords : Karabağ Savaşı, Dondurulmuş Savaş, Dış Siyaset, İran, Güney Kafkasya