BASRÂ MU’TEZİLE’SİNİN SON DÖNEM TEMSİLCİSİ KĀDÎ ABDÜLCEBBÂR’A GÖRE ÂHÂD HABER

Authors : Abdulvasıf Eraslan

Pages : 1156-1172

Doi:10.26791/sarkiat.617227

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam düşüncesinde akılcılığı ile ön plana çıkan Mu’tezile mezhebine mensup alimler, kimi çevrelerce hadis inkarcılığıyla itham edilmiştir. Son yüzyılda Mu’tezilî alimlere ait eserlere ulaşıldıktan sonra yapılan çalışmalarda bu iddianın gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkmıştır. Mu’tezile mezhebinin Basrâ kolunu oluşturan Basrâ Mutezilesi’nin temsilcilerinden bazı eserleri günümüze ulaşan alimlerden biri de Kādî Abdülcebbâr’dır. Bu çalışmada Kādî Abdülcebbâr’ın günümüze ulaşan eserlerinden ve özellikle de el-Muğnî adlı eserinden yola çıkılarak âhâd habere yönelik yaklaşımı ortaya konulmuştur. Dolayısıyla bu çalışma, asıl kaynaklarınadan yola çıkmak suretiyle yukarıda sözü geçen iddiayı çürütmeye çalışırken öte yandan akılcı bakışın âhâd haberlerden olu ş an hadis rivayetlerini değerlendirmedeki yaklaşımına da ışık tutacaktır. Kādî Abdülcebbâr’a göre âhâd haber kavramı, âhâd haberin kavramsal çerçevesi ve âhâd haberin takviyesi konularına yer verilen bu çalışmada, Kādî’nın âhâd haberle amel etmesi konusunda alimlerin genelinin sergilediği yaklaşım doğrultusunda bir yol takip ettiği görülmektedir. Âhâd haberin takviyesi konusunda ise ortaya koymuş olduğu bilgi teorisi doğrultusunda tutarlı ancak alimlerin yaklaşımından daha farklı bir metot uygulandığı tespit edilmiştir.
Keywords : Hadis, Mutezile, Kādî Abdülcebbâr, Âhad Haber