FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ DİN ALGISINI SALTUK-NÂME ÜZERİNDEN OKUMAK

Authors : Yalçın ÇAKMAK

Pages : 490-505

Doi:10.26791/sarkiat.779363

View : 11 | Download : 4

Publication Date : 2020-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Destan ve menkıbeler, içerdikleri olağanüstü hikâyelerle beraber kaleme alındıkları dönemin tarih, din, gündelik yaşam, zihniyet dünyası ve toplumsal beklentilerine dair önemli ipuçları sunar. Bu bakımdan, Saltuk-Nâme de böyle bir muhtevaya sahiptir. Eser, Fatih Sultan Mehmet’in oğlu Cem Sultan’ın isteği üzerine Ebû’l-Hayr-ı Rûmî tarafından kaleme alınmıştır. 1473-1480 yılları arasındaki yedi yıllık bir saha çalışmasının ürünü olan Saltuk-Nâme’nin merkezinde, 13. yüzyıl Anadolu ve Balkanlarında yaşamış olan Sarı Saltık/Saltuk yer alır. Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev’den insert ignore into journalissuearticles values(1237-1246); başlayarak Osmanlı’nın beylik dönemine değin uzanan eser, Sarı Saltık üzerinden gaza ve cihat ideolojisini konu edinir. Yanı sıra, çalışmanın kahramanı olarak Sarı Saltık’ın dünyanın dört bir yanında İslam inancı ve toplumu adına gerçekleştirdiği faaliyetlere de yer verilmiştir. Saltuk-Nâme aynı zamanda, 13. yüzyılla birlikte, kaleme alındığı Fatih Sultan Mehmet dönemi Osmanlı resmi ideolojisi, din anlayışı ve toplumsal beklentilerine dair de önemli hususlar barındırır. Bu nedenle -tek başına 13. yüzyıldan ziyade- Fatih dönemine değin uzanan zaman aralığında devlet ve toplum algısında meydana gelen değişim ve dönüşümü de yansıtmıştır. Ek olarak, Sarı Saltık prototipi üzerinden Fatih Sultan Mehmet döneminde görülen toprak genişlemesine paralel, Osmanlı devlet ve toplum yapısının beklenti ve özlemlerini yansıtır. Bu makalede a-); Balkanlar başta olmak üzere Alevi ve Bektaşi inançlarında önemli bir külte önderlik eden Sarı Saltık’ın Saltuk-Nâme’deki sunuluşu ve b-); Bununla ilişkili olarak, Fatih dönemi din algısıyla birlikte söz konusu bu algının tahkiminde bir destan-menkıbe türü olarak Saltuk-Nâme’de konu edinilen anlatıların rolü irdelenecektir
Keywords : Fatih Sultan Mehmet II Mehmet, , Sarı Saltık Saltuk, , Saltuk Nâme, Ebûl Hayr ı Rûmî