1908 ÇIRÇIR (FATIH) YANGINI: BILANÇO, YAPILAN YARDIMLAR, YARDIM FAALIYETLERININ SIYASALLAŞMASI VE YANGIN MAHALLININ İMARI

Authors : Hayrettin Pulat

Pages : 1050-1070

Doi:10.26791/sarkiat.1508892

View : 38 | Download : 48

Publication Date : 2025-01-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı idaresinde İstanbul’da pek çok yangının yaşanmıştır. 23 Ağustos 1908’de Çırçır semtinde çıkıp geniş bir alanı etkileyen ve daha çok Çırçır Yangını olarak literatürde anılan yangının maddi ve mali bilançosu, yangından sonra yapılan yardımların toplanma ve dağıtılma biçimi ve son olarak da yangın bölgesinin imarının incelenmesi bu çalışmanın amaçları arasında yer almaktadır. Yangın, Osmanlı-Türkiye tarihinin dönüm noktalarından biri olan 1908 devriminin hemen akabinde meydana gelmiştir. Devrim ile yangın arasındaki sürenin azlığı, başka bir deyişle yangının devrimin balayına denk gelmesi, yeni iktidar odağı tarafından toplumsal tabanın tahkimi maksadıyla oldukça işlevsel bir araç olmuştur. Yangın sonrasında basının da gücünden yararlanan İttihatçılar yaydıkları enformasyonla yangının asıl müsebbinin eski rejimin bakiyesi olan hafiyeler olabileceğini, cılız bir şekilde olsa da, bazı gazeteler vasıtasıyla dile getirmişlerdir. Fakat yangının asıl sebebinin anlaşılmasından sonra bu defa da yangınzedelere dönük yapılan yardım faaliyetlerinde eski rejimin bir şekilde gadrine uğramış kesimin edebi ve entelektüel birikiminden faydalanma yoluna gidilerek toplumsal anlamda tabanlarını genişletme ve destek sağlama siyasetine devam etmişlerdir. Örnek vaka incelemesi olan bu çalışmanın yöntemi belge analizine dayanmaktır. Bu doğrultuda Osmanlı arşiv belgeleri ve dönemin basınından elde edilen veriler tahlil edilerek belirtilen amaç doğrultusunda çalışmada kullanılmıştır.
Keywords : Çırçır Yangını, yardım faaliyetleri, tiyatro, muhalefet, imar, istimlak