TÜRKİYE’DE AKADEMİ DIŞI HADİS ÇALIŞMALARI

Authors : Ferhat Gökçe

Pages : 629-647

Doi:10.26791/sarkiat.1512210

View : 87 | Download : 319

Publication Date : 2025-01-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye hadisçiliğinin ele alınacağı araştırmada değerlendirmelerin büyük çoğunluğunun akademik hadisçilik üzerinden yapılacağı/yapılması gerektiği kuşkusuzdur. Özellikle İlahiyat, sonraki yıllarda İslâmî İlimler fakültelerinin kurulmasıyla birlikte hadis alanında yönetme, yönlendirme ve etki bu fakültelerdeki hadis bölümlerine/hadis kürsülerine aittir. Üniversiteler bünyesindeki fakülte veya kurumlarda doğrudan ya da dolaylı olarak yürütülen faaliyetleri bu kapsamda değerlendirebiliriz. Akademik hadisçilik ıstılah olarak da 90’lı yıllarda literatüre geçmiş sayılır. Bizim buradaki konumuz ve amacımız akademinin içinde olmakla birlikte akademik bir yönü ya da başarısı bulunmayan çalışmalar, çabalar üzerine değerlendirmelerde bulunmak değildir. Bunun muhasebesi bizzat akademi mensupları tarafından da yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Bizim “akademi dışı” tabiriyle kastettiğimiz üniversitelere bağlı kurumlar ilahiyat fakülteleri, yüksek lisans ve doktora eğitimlerinin verildiği sosyal bilimler enstitüleri gibi kurumlar dışında yürütülen hadis çalışmalarıdır. Adı konulmamış olmakla birlikte akademi dışında hadis çalışmalarının yürütüldüğünü görmekteyiz. Popüler, sivil halk hadisçiliği denildiğinde bunu tam karşılamamakla birlikte günümüzde “hadis” ve hadis ile ilgili meseleler akademisyen olmayanların da ilgilendikleri bir alan olarak karşımızda durmaktadır. Literatür ve ilmi tartışmalara yönelik belirleyicilik ve üreticilik her ne kadar akademi içerisinde yürütülse de akademi dışında hadis faaliyetlerinin halkın hadis ve sünnete yönelik tutum ve tavırlarının belirlenmesinde oldukça etkili olduğunu belirtmemiz gerekir. Büyük çoğunluğu akademik ve ilmî açıdan değerlendirildiğinde problemli olsa da akademi dışından olmakla birlikte ya da akademi mensubu olmamakla birlikte çalışmaları gerek şekil gerek muhteva gerekse istifade açısından akademik hüviyete sahip onlarca çalışmanın hakkı teslim edilmelidir. Öte yandan akademi dışından akademik hadisçiliğe yöneltilen tenkitler de söz konusudur. Bu noktada akademi dışı hadis faaliyetlerinde bulunanların yaptıkları çalışmalar akademik kriterler açısından bir değer ifade ediyor mu? Bunun halk nezdinde bir karşılığı var mı? Yoksa akademi dışında yürütülen hadis çalışmaları belirli grupların kendilerini var ettikleri bir kapital ve propaganda aracı mıdır? Akademi dışında hadis çalışmalarında bulunanların ilgilendikleri alanlar nelerdir? Akademi dışı hadis çalışmalarının Türkiye hadisçiliğine katkısı olmuş mudur? Olmuşsa bu katkı hangi alanlarda ve hangi boyuttadır. Yoksa ya da yetersiz düzeydeyse bunun sebepleri nelerdir? Akademi dışı hadis çalışmalarının tenkit edilen/edilmesi gereken yönleri nelerdir? Bu ve benzeri sorular çalışmamızın en temel soruları ve aynı zamanda ele alması gereken sorunlar olarak karşımızda durmaktadır.
Keywords : Türkiye, Hadis, Akademi Dışı Hadis Çalışmaları, Popüler Hadisçilik, Hadis Tarihi