David Barzanaya’nın Yalancı İsa Şiirinin İçerik Çözümü ve Mor Baselius’un Lawij’iyle Mukayesesi

Authors : Veysel Başçı

Pages : 705-728

Doi:10.26791/sarkiat.1535176

View : 272 | Download : 150

Publication Date : 2025-01-03

Article Type : Research Paper

Abstract :David Barzanaya 19. yy’da yaşamış bir Süryani/Keldani şairidir. Şiirleri arasında iki uzun Kürtçe şiir(i) de vardır. Bu şiirler Doğu Süryani hattıyla (Madnḥāyā) Kürtçenin Kurmancî diyalektiğinde yazılmış gerşunilerdir. Bunlardan Yalancı İsa-Deccal başlığını taşıyan ve toplam 26 dörtlükten oluşan şiiri, eskatoloji temelli bir şekvâiyye türüdür. Çünkü şair bu şiirinde, bireysel ve toplumsal diskurda karşılaştığı umutsuzluğu ve yaşadığı felaketleri Deccal, umudu ve kurtuluşu da İsa Mesih ile sembolize etmiş, şiirinde bu imgeleri, eskatolojik ve milenyumcu inanç çerçevesinde, düalistik bir mantıkla kullanmıştır. Şiirin duygu çağrışımında ise gelecek zaman ile hâl birlikte işlenmiş, devrin sosyal ve siyasal eleştirilerine de sahip olduğundan, bizzat şairi tarafından “efkâr-ı umumîyenin dikkatine” sunulmuştur. Bu çalışmada, kavramsal çerçeve ve semantik yönleriyle birlikte incelenen şekvâiyye’nin, 18. yy’da yaşamış Turabdin-Gozarto (Midyat-Cizre) Baş Metropolti Mor Baselius Şem’un’un Kürtçe Lawij’iyle içerik açısından benzerlikler taşıdığı, her iki eserinde eskatolojiye dayalı bir şekvâiyye türü olduğu dolaysıyla mezkûr Lawij’in Kürtçe konuşan Süryani/Keldani edipleri arasında, “edebî bir üslup ve gelenek” olarak kullanıldığı da saptanmıştır.
Keywords : Kürtçe, Gerşuni, Baselius, Barzanaya, Lawij, Şekvaiye