Sabûhî Ahmed Dede’nin İlim Ve Hikmet Anlayışı

Authors : Müzekkir KIZILKAYA

Pages : 131-161

Doi:10.46231/sufiyye.958801

View : 13 | Download : 22

Publication Date : 2021-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Felsefe ve Hikmet birbirlerini tamamlayan yakın kavramlardır. Batı dünyasında felsefe tabiri kullanılırken İslâm dünyasında felsefe kelimesi yerine daha çok hikmet kelimesi kullanılır. Ancak sûfîler arasında genelde durum tam tersidir. Sûfîler felsefe ile hikmet arasına keskin çizgiler çekerler, hikmet ile felsefenin, hâkim ile filozofun aynı şey olmadığını dile getirirler. Bu sûfîlerden biri de Mevlevî şeyhi olan ve Yenikapı Mevlevihane’sinde şeyhlik yapmış Mesnevi şarihi Sabûhî Ahmed Dede’dir. Sabûhî, İhtiyarat-ı Sabûhî adlı Mesnevi şerhinde Hikmet- Felsefe, Hâkim-Filozof ayrımına değinmiştir. Felsefe ve filozoflara karşı olumsuz düşüncelere sahiptir. Amacımız Sabûhî Dede’nin felsefe ve filozoflara karşı tavrının gerekçelerini tespit emek ve değerlendirmelerde bulunmaktır. Sabûhî ilim ve hikmetin çeşitli yönlerine değinmiş, mihenk taşı olarak ilimde, insanın ahiretine katkı sağlama ve dini ilimler olması kıstasıyla sınırlamıştır. İnsanın bildiği ile amel etmesini önemser. Kişinin bildiği ile amel ettiğinde kişiye bilmediklerinin öğretileceği düşüncesini benimser. Sabûhî kişinin eylem haline getirdiği, dini ve ahiretine fayda sağlayan bilgileri, Allah’ın o kişiye bilmediklerini öğreteceği düşüncesinden hareketle hikmet kavramıyla ilişkilendirir. Sabûhî Ahmed Dede hikmet üzerinde durur, görüşlerini dile getirir ve hikmet ehlini ikiye ayırır. İlkine `hukemâ-yı felâsife` derken ikinci grubu `hukemâ-yı ilâhiyye` diye tesmiye eder. Makbul olanın `hukemâ-yı ilâhî`ye verilen hikmet olduğunu söyler. Bu çalışmamızda Mesnevî-yi Manevi şarihi Sabûhî Ahmed Dede’nin ilim ve hikmete dair görüşlerini, tenkitlerini, tespitlerini ortaya koyup görüşleri üzerinde değerlendirmelerde bulunmayı düşünüyoruz.
Keywords : Tasavvuf, İlim, Hikmet, Mesnevî, Sabûhî