İbn Kesîr’in Tefsirinde Rivayet Kullanımı

Authors : Saliha TÜRCAN

Pages : 377-396

Doi:10.30622/tarr.613761

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2019-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :  Tefsir tarihinde içerdikleri malzemenin ‘nakil olması’ dolayısıyla ‘rivayet tefsiri’ kategorisine dâhil edilen eserlerin her birinin kendine özgü üslup ve yöntemleri vardır. Söz konusu eserlerin üslup ve yöntemlerine ilişkin tahliller, dâhil oldukları alana katkılarını ortaya koymak açısından önem arz etmektedir. Makalede İbn Kesîr’in, Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm adlı eserinde rivayet kullanımına ilişkin yöntem ve uygulamalarının tahlili amaçlanmıştır. Zira tefsirde istihdam edilen rivayet türleri ve bu rivayetlerin nakledilişindeki biçimsel farklılaşmalarda düşünsel bir arkaplan mevcuttur. Kur’an tefsirinde en iyi yöntemin sırasıyla Kur’an’ın Kur’anla, sünnetle, sahabe ve tâbiun sözleriyle tefsir olduğunu düşünen İbn Kesîr’in tefsirinde yer verdiği malzeme bu düşüncesiyle örtüşmektedir. Bu noktada İbn Kesîr tefsiri, genel yapısı itibarıyla tefsiri nakille sınırlandıran rivayet tefsiri geleneğinin çizgisinde bir yönteme sahiptir. Kur’an’dan sonra ikinci kaynak olarak işaret ettiği “sünnet”e ilişkin bilgiyi içeren rivayetlere yer vermesi ise rivayet tefsiri geleneğinden yöntem olarak ayrıldığı en önemli noktadır. İbn Kesîr bu uygulamasıyla, ilk dönemlerde Hz. Peygamber’in doğrudan ayetlere ilişkin açıklamalarını nakleden rivayet tefsirlerinden farklı olarak ayetlerle doğrudan ilişkisi olmayan haberleri yani sebeb-i vürûdu Kur’an tefsiri olmayan rivayetleri kendi ifadesiyle ‘sünneti’ de tefsirin kaynağına dâhil etmiştir. Bu durum hadisçi bakışın tefsir literatürüne etkisini de örneklemektedir.
Keywords : İbn Kesîr, Rivayet, Kuran Tefsiri, Rivayet Tefsiri, Nakil, Tarik