Tecvîd Edebiyatında Terkîbî Sıfat Bağlamında Teşdîd ve İdğâm Olgusu

Authors : Mustafa Kemal ÖNDER

Pages : 69-90

Doi:10.30622/tarr.669806

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2020-03-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tecvîd edebiyatında idğam ve teşdîd birbirlerinin yerine kullanılan iki önemli tecvîd kavramıdır. Bunlar harflerin telaffuzuna kolaylık ve güzellik katan terkîbî bir ses olgusudur. Bu kavramlar iki harfin tek mahreçten bir hamle ile okunmasına dayalı telaffuz olgularıdır. Zamanla idğam kavramı daha yaygın duruma gelmiştir. İdğam, terkîbî sıfatlar içinde yer alıp telaffuzun önemli bir kısmını oluşturur. İdğam Kur’ân kırâatinde yaygın olarak kullanılan bir telaffuz şeklidir. Kırâat imamları arasında da bu konuda farklılıklar bulunmaktadır. En yaygın idğam yapan imam Ebû Amr’dır. O İdğâm-ı kebîri ile meşhurdur. İdğâm-ı kebîr terkîbî bağlamda mahreç ve sıfatlar yönünden yakınlık olan harfler arasında harekeli bir harfin kendinden sonraki herekeli harfe idğâm edilmesine denir. İdğâmda kırâat imamlarının ekseriyeti idğâm-ı sağîri tercih eder. İdğâm-ı sağîr diğer idğâma oranla daha az bulunur. İdğâm-ı sağîr, aralarında yakınlık bulunan ilki sakin, ikincisi harekeli iki harfin ilkinin ikincisine idğâmına denir. Bu idğam şekilleri kendi içlerinde mütemâsil, mütecânis ve mütekârib şeklinde sınıflara ayrılır. Bunlar da kendi içinde muttasıl ve munfasıl, ğunneli ve ğunnesiz olmak üzere kısımlara ayrılır.
Keywords : Tecvîd, İdğâm, Teşdîd, Mütemâsil, Mütecânis, Mütekârib