Tasavvufta Rüya ile Amel ve Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi

Authors : Derviş DOKGÖZ

Pages : 523-543

Doi:10.30622/tarr.937759

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2021-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Dini ilimler içerisinde rüya ile en çok ilgilenen alan tasavvuftur. Tasavvuf hayatında rüyalar, özellikle tasavvufa yeni katılan müritlerin manevi eğitim süreci olan seyr ü sülûk aşamasında büyük önem taşır. Zira bu süreç rüyalara göre yürütülür. Ancak rüyanın tasavvuftaki kullanımı sadece bu alan ile sınırlı değildir. Sûfîler hangi şehirde ikamet edeceklerinden, kimleri kendilerine mürit seçeceklerine varıncaya kadar birçok konuda rüyalardan faydalanmışlardır. Bazı sûfîlere rüyalarında Hz. Peygamber veya diğer önde gelen sûfilerce çeşitli görevler tevdî edilmiştir. Yine bir kısım rüyalarda Hz. Peygamber veya tasavvuf büyüklerinden dua ve zikirler öğrenilmiştir. Bazı rüyalarda ise sûfîlere yaptıkları bir davranışın hatalı olduğu yönünde uyarılar yapılmış, düzeltilmesi istenmiştir. Sûfîlerce anlatılan rüyaların birçoğunda ise vefat etmiş kimselerden ölüm ve sonrasında yaşananlara dair bilgiler öğrenilmek istenmiştir. Bunun yanında mutasavvıfların gördükleri bazı rüyalardan fıkhî/amelî konulara dair hükümler çıkardıkları da görülmektedir. Buna göre rüyalar, bazen Hz. Peygamberden bir söz aktarımında araç olarak kullanılırken, bazen bir fıkhî hükmün öğrenilmesi veya düzeltilmesinde, bazen de bir gaybî bilginin elde edilmesinde kullanılmaktadır. Bu makalede özellikle amelî sahada sonuçları olan rüyalardan örnekler aktarılarak, bunlara dair değerlendirmelerde bulunulmuştur. Ayrıca fıkıh usulü açısından rüyaların amel edilme yönü ve bağlayıcılığı konusuna dair bilgiler verilmiştir. Fıkhî açıdan rüyalarla amel edilmesi konusunda genel kural, peygamberlerin rüyaları dışında hiçbir rüya ile herhangi bir şer‘î hüküm sabit olamaz. Yine mevcut bir şer‘î hüküm de rüya ile değiştirilemez, iptal edilemez. Ancak mubah alanlarda ve iyiliğe sevk etme, kötülüğü engelleme amacına işaret eden rüyalarla, rüyayı gören kişi amel edebilir. Ancak bu durumda bile bir zorunluluk bulunmamakta olup, kişi istemediği takdirde -bu alanlarda olsa da- gördüğü rüya ile amel etmeyebilir.
Keywords : Fıkıh, Fıkıh usulü, Rüya, Tasavvuf, Tabir