Pîr Muhammed Mevlevî’nin Hazînetü’l-Ebrâr İsimli Eserinin 4. Cildinde Bir Ayetin İrşat Şekli

Authors : Abdullah UÇAR

Pages : 920-934

Doi:10.30622/tarr.987120

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2021-09-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Mevlânâ’nın yaklaşık 26 bin beyit ve altı defterden meydana gelen Mesnevî-yi Ma‘nevî adlı eseri, Türk edebiyatında en çok şerh edilen eserlerden biridir. Geçmişten günümüze Mesnevî-yi Ma‘nevî’ye muhtelif hacimlerde pek çok şerh kaleme alınmıştır. Pîr Muhammed Mevlevî de, 17. yüzyılın Mesnevî-yi Ma‘nevî şarihlerinden biridir. Klasik eserlerde hayatı hakkında detaylı bilgi bulamadığımız Pîr Muhammed Mevlevî’nin kendisinden sonraki Mesnevî şarihlerini etkilediği konusunda hiç şüphe yoktur. Öyle ki Hazînetü’l-Ebrâr’dan sonra yazılan Mesnevî şerhlerinde mahlası olan Cân-ı Âlem ifadesi zikredilmektedir. Pîr Muhammed Mevlevî tarafından kaleme alınan Hazînetü’l-Ebrâr, 17. yüzyıla ait Mesnevî-yi Şerif şerhlerinden biridir. Hazînetü’l-Ebrâr’ın nüshaları ile ilgili kaynaklarda farklı bilgiler mevcuttur. Bazı araştırmacılar Pîr Muhammed’in Mesnevî’nin ilk dört cildini şerh ettiğini ancak ilk iki cildin nüshalarına ulaşılamadığını ve onun Mesnevî’yi Hazînetü’l-Ebrâr adıyla 1026/1617 yılında tamamladığını söylemiştir. Bazı araştırmacılar Hazînetü’l-Ebrâr’ın Mesnevî’nin sadece dördüncü cildinin şerhi olduğunu söylemiştir. Bazı araştırmacılar ise Pîr Muhammed’in 4. cildin şerhini 1617’de tamamladığını ve aynı yıl vefat ettiğini söylemiştir. Ancak son yapılan akademik çalışmalar Pîr Muhammed Mevlevî’nin, Mesnevî’nin altıncı cildine de şerh yazdığını kanıtlar niteliktedir. Hazînetü’l-Ebrâr’ın 4. cildinin “temme” kısmındaki bilgiye göre eser, hicri 1026 senesinin başında muharrem ayının sonunda tamamlanmıştır. Bu tarih miladi olarak 1617 senesinin ocak veya şubat ayına tekabül etmektedir. Bu çalışmada Hazînetü’l-Ebrâr hakkında kısaca bilgi verilmiş, Hazînetü’l-Ebrâr’ın 4. cildinde en çok zikredilen Bakara suresinin 216. ayetinin irşat şekli tespit edilmeye çalışılmıştır. Hazînetü’l-Ebrâr’ın 4. cildinde en çok zikredilen ayet Bakara suresinin 216. ayetidir. Çalışmamızda ayetlerin yerlerini belirtmek için Pertev Paşa nüshasındaki varak numaraları esas alınmıştır. Bakara suresi 216. ayetin nerelerde ve hangi amaçla kullanıldığını belirtmek için ayetler, kullanıldığı bağlam içinde verilerek değerlendirmeye çalışılmıştır.
Keywords : Pîr Muhammed, Hazînetül Ebrâr, Mevlânâ, Mesnevî, Bakara 2 216