İlmî Tefsir Açısından Kuşeyrî’nin Letâ’ifü’l-işârât’ı

Authors : Enver BAYRAM

Pages : 241-262

Doi:10.30622/tarr.1038744

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2022-03-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, Kuşeyrî’nin tefsiri Letâ’ifu’l-işarât’ın ne ölçüde ilmî tefsir niteliklerini yansıttığı konu edilmektedir. Öyle ki klasik dönem müfessirleri kevnî/kozmolojik ayetlerin tefsirine sınırlı şekilde yer verirken sonraki dönem müfessirleri ilmî tefsire daha geniş yer ayırmışlardır. Kur’an’ın anlaşılıp yorumlanması maksadıyla birçok tefsir ekolü ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri de ilmî tefsir ekolüdür. İlmî tefsir, Kur’an’da geçen kevnî/kozmolojik ayetleri konu almakta, söz konusu ayetleri çağın ilmî verileri doğrultusunda yorumlamaktadır. Kevnî/kozmolojik ayetler ise, kâinatın/evrenin yaratılışına ve işleyişine atıfta bulunan ayetler grubudur. Aynı zamanda bunlar Allah’ın varlığına ve birliğine işaret eden ayetlerdir. Bu nedenle müfessirler söz konusu ayetleri çeşitli şekillerde yorumlamışlar ve bu hususta bir sonuca varmaya çalışmışlardır. Bu müfessirlerden biri de Abdülkerim Kuşeyrî’dir. Sûfi bir müfessir olan Kuşeyrî, Letâ’ifu’l-işârât adlı tefsirinde kevnî/kozmolojik ayetleri önce zahirî, daha sonra da işârî tarzda yorumlamıştır. Bunun yanında onun, kevnî/kozmolojik ayetleri zahirî tarzda yorumlaması ilmî tefsir anlayışına uygun bir yorumlamadır. Öte yandan söz konusu ayetleri işârî anlamda yorumlaması ise işârî tefsir tarzını yansıtmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada Kuşeyrî’nin Letâ’ifu’l-işârât adlı tefsiri ne ölçüde ilmî tefsir olma vasfını yansıtmaktadır? Kevnî/kozmolojik ayetler bu tefsirde nasıl ve hangi metotla yorumlanmıştır? Kevnî/kozmolojik ayetlerin yorumunda zahirî mana mı işârî mana mı ön plana çıkmalıdır? gibi sorulara cevap aramak amaçlanmıştır. Bu bağlamda ilk önce Kuşeyrî’nin hayatı, eserleri ve kısaca tefsirdeki metodu ele alınmıştır. Akabinde ilmî tefsirin tanımına, mahiyetine ve gelişimine değinilmiştir. Son olarak da gökyüzünün, yeryüzünün, gök cisimlerinin, yağmurun, rüzgârın, dağların, gece ve gündüzün yaratılışı ve işleyişi gibi kevnî/kozmolojik konular Kuşeyrî tefsiri özelinde ele alınıp incelenmiştir.
Keywords : Tefsir, KuşeyrÎ, İlmî tefsir, Gökyüzü, Letaifü\`l İşârât