İbn Cemâa’nın Münâsebâtü Terâcimi’l-Buhârî Li-Ehâdîsi’l-Ebvâb Adlı Eserinin İncelenmesi

Authors : Sait ÖZÇELİK, Mehmet DİLEK

Pages : 1352-1364

Doi:10.30622/tarr.1326491

View : 92 | Download : 52

Publication Date : 2023-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’an’ın yorumu ve hayata aktarılmış şekli olan sünnet -onun sözle ifadesi olan hadisler- İslam’ın ikinci temel kaynağı olması yönüyle Müslümanların her zaman ilgi odağı olmuştur. Bu ilginin oluşmasında, Kur’an’ın Peygamber’e itaati, ittibâyı ve karşı gelmemeyi emretmesi ve Hz. Peygamber’in sözlerini ezberleyerek muhafaza etmeye ve başkalarına aktarmaya ashabını teşvik etmesi önemli rol oynamıştır. Bu nedenle hadislerin rivayeti, tespiti, tedvini ve tasnifi üzerinde önemle durulmuş ve bu çalışmaların sonucunda geniş bir hadis literatürü oluşmuştur. Hicri ikinci asırda başlayıp üçüncü asırda altın çağını yaşayan tasnif döneminde yaşanan siyasi, itikadi ve fıkhi tartışmalar bu dönemde yazılan hadis kitaplarının teşkilinde önemli bir rol oynamıştır. Buhârî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 194/870);’nin böyle bir dönemde sahih hadisleri toplamak ve yaşanan sıkıntılara çözüm üretmek amacıyla yazdığı kısaca el-Câmiu’s-Sahîh ismiyle bilinen eseri günümüze kadar ümmetin takdir ve kabulünü kazanmıştır. Buhârî’nin hadis ilminde otorite kabul edilmesi ve eserinin itibar kazanmasında hadislerin sıhhati noktasında gösterdiği hassasiyetin yanında ince bir düşünce ve derin anlayışla oluşturduğu bab başlıklarının da önemli bir rolü olduğu inkâr edilemez bir gerçektir. Bu nedenle eserindeki hadislerin anlaşılmasına yönelik birçok eser kaleme alındığı gibi bab başlıklarındaki fıkhi görüşlerini tespit etmek ve bab-hadis uyumunu ortaya koymak için de eserler yazılmıştır. Bu çalışmada, İbnü’l-Müneyyir’in insert ignore into journalissuearticles values(ö. 683/1284); bu alanda yazdığı ve günümüze ulaşan en eski çalışma olan el-Mütevâri alê terâcimi ebvâbi’l-Buhârî adlı eseri üzerine İbn Cemâa’ın insert ignore into journalissuearticles values(ö. 733/1333); yaptığı ihtisar çalışması olan Münâsebâtü terâcimi’l-Buhârî li-ehâdîsi’l-ebvâb adlı eserinin incelenmesi ve literatüre katkısının tespiti amaçlanmaktadır. Ayrıca bir ihtisar çalışması olan Münâsebât’ın sadece özet niteliğinde olup-olmadığı, müellifin kendi görüş ve tercihlerini eserine yansıtıp yansıtmadığı ve varsa esere yönelik eleştirileri tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Buhârî, el Câmius sahîh, Terâcimül Buhârî, İbn Cemâa, Münâsebât