ELM VƏ İRFAN İŞIQLI ŞİRVANLI İSMAYIL ƏFƏNDİ KİM OLUB? Milli qəhrəman Şeyx Şamilin ideya rəhbəri, Osmanlı Sədr-Əzəminin atası...

Authors : Namiq AHMADOV

Pages : 257-270

Doi:10.55773/tda.1263591

View : 24 | Download : 112

Publication Date : 2023-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Azerbaycan Türklerinin geçmişte ve bugün tasavvufa olan ilgisiyle birlikte tasavvuf yolunu benimsemiş tarihî şahsiyetlerin hayatı ve mücadeleleri üzerinde durulmuştur. 19. yüzyılın tanınmış mutasavvıflarından biri olan İsmail Şirvani, yaşadığı çağın sosyo-politik olaylarına kayıtsız kalmayarak sufi âlim sıfatıyla olaylara yön vermiştir. İsmail Şirvani’nin yaşam ve mücadelesinin araştırılması, Azerbaycan’ın o dönemdeki siyasal ve sosyolojik durumunun, 19. yüzyıldaki dinî-felsefi anlayışının ve bu düşüncenin toplum üzerinde yaptığı etkilerin anlaşılması yönünden son derece önemlidir. Büyük mutasavvıf İsmail Şirvani’nin hayatı ve mücadeleleri uzun süre araştırılamamıştır. 19. yüzyılın ilk çeyreğinden başlayarak gelişen tarihî ve siyasi olaylar, Azerbaycan’ın ikiye bölünmesi, Kuzey Azerbaycan’ın Rus tahakkümü altına düşmesi, çarlığın devrilmesinden sonra başlayan Bolşevik işgali sebebiyle böylesine büyük şahsiyetlerin mücadelesi ve düşüncelerinin yeni nesillerde işgalcilere karşı önlenemez reaksiyonların oluşmasını tetikleyeceği bilindiğinden Ruslar tarafından yasaklandığından konu hep geri planda kalmıştır. Makalede İsmail Efendi’nin Azerbaycan’dan Türkiye’de Amasya vilayetine uzanan yaşamı, ailesi, mücadeleleri ve gayesi ile ilgili konular üzerinde durulmuştur.
Keywords : İsmail Şirvani, Amasya, İslam dini, tasavvuf, Nakşibendilik