Çöpler (Erzincan, İç-Doğu Anadolu) Porfiri-Epitermal Altın Yatağında Arjilik Alterasyona İlişkin Mineralojik Kanıtlar

Authors : Ömer BOZKAYA, Gülcan BOZKAYA, Nurullah HANİLÇİ, A. Samed GÜVEN, David A. BANKS, İ. Tonguç UYSAL

Pages : 335-358

Doi:10.25288/tjb.468148

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2018-09-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Çöpler porfiri-epitermal altın yatağı, Tetis Alpin-Himalaya orojenik kuşağında açılmalı tektonizma sonucu  gelişen orta Eosen yaşlı plütonik sokulumlarla ilişkili bir altın yatağıdır. Plütonik kayaçlar insert ignore into journalissuearticles values(granodiyorit porfir, diyorit porfir); Geç Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı metapelit ve metakarbonat kayaçlar içerisine sokulum yaparak porfiri-epitermal bir Cu-Au yatağı oluşturmuş ve hidrotermal alterasyon zonlarının insert ignore into journalissuearticles values(potasik, fillik, propilitik, arjilik); gelişimine neden olmuştur. Bu çalışmada, önceki araştırmacılarca yerel ve sınırlı alanda geliştiği belirtilen süperjen alterasyonun aksine, geniş yayılım sunan arjilik alterasyon zonlarının mineralojik-petrografik özelliklerinin ortaya  konulması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, optik ve taramalı elektron mikroskop insert ignore into journalissuearticles values(SEM ve SEM-EDS);, X-ışınları kırınımı insert ignore into journalissuearticles values(XRD);, O-H izotop jeokimyası ve K/Ar yaş tayini incelemeleri gerçekleştirilmiştir. Aşırı killeşmiş granodiyorit porfirlerde bile, ilksel porfiritik doku izlenebilmekte, ince-kristalli kil ve kuvarslar homojen ve yer yer mikrolaminasyonlar şeklinde gözlenmektedir. Simektit ve karışık-tabakalı illit-simektit insert ignore into journalissuearticles values(I-S); mineralleri yapraksıtüysü,  illit ve kaolinitler levhamsı biçimler sergilemektedir. Kuvars ve jarositler özşekilli kristaller, kristobalitler  kurtçuk görünümlü, bu çalışmada ilk kez belirlenen krandallitler ise ince-taneli granüler topluluklar şeklinde gözlenmektedir. Arjilik zona ait örnekler fillik zona yakın iç kesimlerde insert ignore into journalissuearticles values(ileri arjilik zon); kuvars + I-S, kuvars + krandallit + jarosit ve kristobalit, dış kesimlerde insert ignore into journalissuearticles values(arjilik zon); ise kuvars + simektit + kaolinit birliktelikleri sergilemektedir. Simektitler dioktahedral  bileşime sahiptir insert ignore into journalissuearticles values(d 060 <1.500 Å, oktahedral Al=1.47-1.66);. I-S mineralleri yüksek illit bileşenli insert ignore into journalissuearticles values(I 85 -S 15 ); ve R3 tipi ara tabakalanmaya sahip olup, oktahedral Al ve yapraklar arası K içerikleri sırasıyla 1.66-1.71 ve 0.58-0.75 arasında değişmektedir. I-S’lerin O-H izotop bileşimi, düşük sıcaklık koşullarında ve magmatik suyun baskın olduğu bir oluşumu işaret etmektedir. Jarosit içeren örneğin K/Ar yaş verisi insert ignore into journalissuearticles values(43.6 ± 1.0 My);, arjilik alterasyonun plütonik sokulum sırasında veya hemen sonrasında insert ignore into journalissuearticles values(<1 My); başladığına işaret etmektedir. Elde edilen bulgular, Çöpler porfiriepitermal altın yatağında geniş yayılım sunan, düşük sıcaklık insert ignore into journalissuearticles values(<200 ºC); ve asidik koşullarda gelişmiş, alüminyum fosfat ve demir sülfat minerallerinin de geliştiği bir arjilik alterasyonun varlığını ortaya koymaktadır.
Keywords : Alterasyon, İç Doğu Anadolu, Porfiri altın yatağı, Mineraloji, Petrografi