Erdek Körfezi Karot Çökellerinin Ağır Metal Dağılımı ve Zenginleşme Derecesi

Authors : Tuğçe Nagihan ARSLAN KAYA, Erol SARI, Mehmet Ali KURT, Dursun ACAR

Pages : 57-68

Doi:10.25288/tjb.563038

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2020-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Erdek Körfezi Marmara Denizi’nin güneybatısında yer almaktadır. Ortalama ve maksimum derinliği sırasıyla yaklaşık 34 ve 55 m’dir. Çalışma alanı Marmara Denizi’ndeki diğer körfezlere insert ignore into journalissuearticles values(İzmit, Gemlik); kıyasla antropojenik kökenli kirleticilere daha az maruz kalmıştır. Körfeze başlıca tatlı su ve çökel taşınımı Karabiga ve Gönen nehirleriyle gerçekleşmektedir. Bu nehirler Gönen ve Biga ilçelerinin evsel, tarımsal ve endüstriyel insert ignore into journalissuearticles values(seramik fabrikaları ve deri sanayi); kaynaklı atık sularını bünyelerine alarak Marmara Denizi’ne boşalırlar. Bu çalışmada, Gönen Nehri ağzı -16 m su derinliğinden alınan 174 cm uzunluğundaki karot çökel örneğinde geçmişten günümüze antropojenik ve/veya doğal kökenli ağır metal miktarındaki değişimler incelenmiştir. Bölgenin ağır metal zenginleşmesi; ağır metal insert ignore into journalissuearticles values(Cu, Pb, As, Zn, Cr ve Co);, tane boyutu ve toplam organik karbon insert ignore into journalissuearticles values(TOK); analizleri ile değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, karot boyunca ortalama Cu, Pb, As, Zn, Cr ve Co değerleri sırasıyla 16, 68, 10, 26, 111 ve 4 mg.kg -1 ’dır. Ortalama çakıl, kum, silt ve kil içerikleri sırasıyla %0,1, 1, 28,5 ve 70,4’tür. TOK değerleri %0,5 ile 1,9 arasında değişim göstermektedir. Çalışma alanının ağır metal birikim tarihçesini daha net değerlendirmek için karot boyunca zenginleşme faktörü insert ignore into journalissuearticles values(EF); değerleri hesaplanmıştır. Karot düşey profili boyunca ortalama EF değerleri; EF-Pb 12,2, EF-As 4,8, EF-Cr 3,3, EF-Zn 1,1, EF-Cu 0,9 ve EF-Co 0,7’dir. Sutherland insert ignore into journalissuearticles values(2000); zenginleşme faktörü kirlilik derecesi sınıflamasına göre karot çökel örnekleri Cr ve As ile orta derecede, Pb ile de önemli derecede kirletilmiştir. Çalışma alanı Co, Cu ve Zn bakımından kirletilmemiştir. EF-Pb, EF-As ve EF-Cr değerleri körfeze tarımsal ve endüstriyel kökenli insert ignore into journalissuearticles values(deri sanayi); arıtılmamış antropojenik kaynaklı atık suların deşarj edildiğini göstermektedir.
Keywords : Ağır metal, antropojenik kirlilik, Gönen Çayı, karot çökeli, zenginleşme faktörü