Antropojenik Kaynaklı Metal Kirliliğinin Çevresel Etkilerinin Azaltılmasında Uçucu Kül Kullanımı

Authors : Deniz ŞANLIYÜKSEL YÜCEL, Burcu İLERİ

Pages : 43-56

Doi:10.25288/tjb.593416

View : 18 | Download : 4

Publication Date : 2020-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :  Antropojenik etki ile oluşan asit maden drenajı insert ignore into journalissuearticles values(AMD); düşük pH, yüksek konsantrasyonda metal, sülfat, çözünmüş ve askıda katı madde içermektedir. Türkiye’nin kuzeybatısındaki Çan kömür havzasında bulunan Etili kömür madeninde 1980’li yıllardan günümüze AMD’nın neden olduğu çevresel sorunlar yaşanmaktadır. Madencilik faaliyetleri neticesinde kömür ocaklarının çevresinde oluşan tane boyutu ince ve yüksek sülfür içerikli pasalar geniş alana yayılmakta ve AMD oluşum süreçlerini hızlandırmaktadır. Bu çalışmada, Etili kömür madeninde oluşan AMD’nın nötralizasyonu ve çevresel etkilerinin azaltılmasında akışkan yataklı termik santral atığı olan uçucu külün etkisinin laboratuvar ölçeğinde belirlenmesi amaçlanmıştır. Kimyasal analiz sonuçları, çamur pH’ı ve asit-baz hesaplama testlerine göre Etili maden sahasındaki pasaların efektif olarak AMD üretimini önlemek için ağırlıkça en az %30 uçucu kül ile karışması gerektiği saptanmıştır. Belirlenen optimum karışım oranına göre hazırlanan liç testleri sonucunda liçin pH değerinin arttığı, elektriksel iletkenlik, metal insert ignore into journalissuearticles values(Al, Fe, Mn, Ni, Pb ve Zn); ve sülfat konsantrasyonunun azaldığı belirlenmiştir. 24 saatin sonunda karışım liçinin metal konsantrasyonu Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği limit değerlerini sağlamış ve 720 saat boyunca liçin metal konsantrasyonunda artış olmamıştır. 720 saatin sonunda liçteki metal konsantrasyonun %72-97 arasında azaldığı tespit edilmiştir. Bu çalışma ile uçucu kül kullanılarak AMD’nın çevresel etkilerinin minimize edilebileceği saptanmıştır.
Keywords : Asit maden drenajı, Çan kömür havzası, çevresel etki, metal liçi, pasa, uçucu kül