Bucu -Kılbaş (Adana) Bölgesinin Jeolojisi ve Petrol İmkânları

Authors : Zati TERNEK

Pages : 37-66

View : 10 | Download : 8

Publication Date : 1958-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Etüd sahası Adana`nın takriben 30 km. kadar kuzeyinde ve Seyhan nehri doğusundadır. En yüksek arazi 375-400 m. rakımlıdır. Bu sahada Tersier ve Kuaterner arazileri vardır, Tersier tabakaları Miosen ve Pliosen yaşında olmak üzere ayrılabilmiştir. Miosen gri renkli marnlarla başlar. Foley`in üst shale`lerine tekabül eder. Gri renkli marn, kesif, yer yer konkoidal, bazan safihalı, bazan ince çatlaklı, bazan ince kumtaşı seviyelidir. Bunlar Üst Helvesien veya Tortonien yaşındadırlar. Kalınlık sahamız dışında kalanla birlikte 1500 m. dir. Gri renkli marnlar üzerine konkordan olarak çapraz tabakalı, biraz konkresyonlu kumtaşları gelir. Mebzul mikrofosili havidir. Bunlar kısmen Foley`in «üst kumtaşı» tabakalarına muadildir. Bu kumtaşlarının üst seviyelerinde pembe ve kırmızı renkli kumtaşları Adana bölgesinin diğer kısımlarındaki geçit tabakalarına çok benzerler. Çapraz tabakalı ve konkresyonlu kumtaşı formasyonunun mecmuu kalınlığı 1500-1700 m. dir. Serinin yaşı Tortonien, hattâ kısmen Üst Tortoniendir. Bu formasyon üzerine de sarı renkli, marnlı kumtaşları ve mavi marnlar adını verdiğimiz tabaka serisi hafif diskordansla oturur. Bu tabaka serisinin vasati kalınlığı 1130 m. dir. 750-1700 nu kalınlıkta olan yerleri de vardır. Bu formasyon da mikro ve makro fosilce zengindir ve fosillere göre Sarmasien-Ponsien yaşındadır. Buraya kadar kaydedilen Miosen serisi üzerinde tam bir zaviyeli diskordansla Pliosen yaşında göl kalkerleri veya konglomera ve kumtaşları bulunur. Göl kalkerleri fosillidir. Etüd sahamızda Kuaternere ait taraça rüsupları, kalişler, eski ve yeni alüvyonlar vardır. Bu saha biri Tortoniende diğeri Tortonien sonunda olmak üzere gayet hafif geçen iki küçük volkanik faaliyete sahne olmuştur. Helvesien, Tortonien denizleri hareketli ve ılık, bol uzviyet yaşamasına müsait bir denizdi, derinliği zaman zaman değişmiştir. Yer yer somatr karakterli, nihayet tatlı su ve karasal olmuştur. Miosen denizlerinde, kronolojik sıra ile: 1. gri renkli marnlar, 2. çapraz tabakalı biraz konkresyonlu kumtaşları, 3. sarı renkli marnlı kumtaşları ve mavi marnlar tortulanmışlardır. Miosen denizinin hareketli ve ceryanlı bir deniz olduğunu içinde teşekkül eden rüsupların incelenmesinden istidlal ediyoruz. Helvesien-Tortonien tabakaları birlikte iltivalanmışlardır insert ignore into journalissuearticles values(Styrien safhası);. Müteakiben Alp orojenezi Sarmasien-Ponsien tabakalarını da iltivalandırmıştır insert ignore into journalissuearticles values(Rhodanien safhası);. Pliosen tabakaları da insert ignore into journalissuearticles values(Valaque iltiva safhası); ile iltivalanmıştır. Bu iltivalarla: 1 – Tülüler, 2- Evresim Uşağı–Turunçlu, 3 - Mustafalı, 4 - Kızılkaş-Karga Kekeç antiklinalleri teşekkül etmiştir. Bu antiklinaller 2.5x3.5 km. veya 1.5x10 km. çapındadırlar. Tabaka meyilleri 3-8 derece, bazan 10-20 derecedir, istikametleri NE-SW, WWN-EES veya E-W dır. İltiva tazyiki NNW dan gelmiştir. Antiklinaller tek taraflı serbest bir virgasyon teşkil etmiş gibi bir vaziyet arzederler. Sahada büyük faylar yoktur. En çok 1-15 km. uzunlukta birkaç fay vardır. Fay atımları da azdır. Çapraz tabakalı, kısmen konkresyonlu olan tabakalar petrol hazne taşı olabilirler. Marnlı kısımları ana taş olabilir. Bu formasyonda veya buna örtü olabilecek Sarmasien-Ponsien yaşındaki marnlarda bazı antiklinaller mevcuttur. Netice olarak , mıntakamızın yakınında kuzeyde Topallı`da Helvesien yaşındaki marn ara tabakalı kumtaşı formasyonunda petrol emareleri görülmüştür. Etüd sahamızda petrol imkânları kısmen vardır.
Keywords : Bucu Kılbaş, Petrol