Uludağ`ın (Bursa) Güneybatısındaki Jeotermal Kaynak ve Madensularının Kökenine Jeokimyasal Bir Yaklaşım

Authors : Nizamettin ŞENTÜRK, Halim MUTLU

Pages : 233-248

Doi:10.25288/tjb.865944

View : 8 | Download : 7

Publication Date : 2021-04-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Uludağ’ın insert ignore into journalissuearticles values(Bursa); güneybatısındaki jeotermal kaynaklar ile maden sularının hidrojeokimyasal özellikleri ve kökensel ilişkileri incelenmiştir. Termal suların sıcaklıkları 37-64,5 °C maden sularının sıcaklıkları ise 15,6-22,5 °C arasında değişmektedir. Toplam çözünmüş madde miktarı insert ignore into journalissuearticles values(TDS); 451-2.026 mg/l arasında ölçülmüştür. Örneklerin pH değerleri sıcak sular için 7,1-7,3 arasında maden suları için daha asidik karakterde olup 6,2-6,7 aralığındadır. Sıcak sular Na-Ca-HCO 3 fasiyesi ile temsil edilirken maden suları Mg-Na-Ca-HCO 3 tip özellik sergiler. Bursa mineralli sularının trityum içerikleri 0,34 ile 5,96 TU arasında değişmektedir. Trityum sıcak sular için 0,34-1,95 TU arasında, maden suları için ise 1,57’den 5,46 TU’ya kadar değişmektedir. Bu sonuçlar akışkanların büyük bir kısmının modern sular olduğuna işaret etmektedir. Örneklerin δ 18 O değeri ‰-11,08 ile -7,97 insert ignore into journalissuearticles values(VSMOW); arasında δD değerleri ise ‰-73,81 ile -57,64 insert ignore into journalissuearticles values(VSMOW); arasında değişmektedir. Duraylı izotop bileşimleri Küresel ve Akdeniz Meteorik Su Çizgileri arasında kalan Bursa termal ve maden suları meteorik kökenlidir. Bursa mineralli sularında çözünmüş inorganik karbonda insert ignore into journalissuearticles values(HCO 3 ); ölçülen δ 13 C ‰-15,3 ile +10,12 insert ignore into journalissuearticles values(VPDB); arasındadır. Sıcak suların karbon izotop bileşiminin maden sularına göre yaklaşık ‰15 düşük olması bu sulardaki karbonun organik madde kaynaklı olduğunu gösterir. Maden sularında çözünmüş karbon ise denizel kireçtaşlarından türemiştir. Döteryum-yükseklik ilişkisi kullanılarak Bursa sıcak sularının 1180-2300 m arasında bir rakımdan itibaren beslendikleri bulunmuştur.
Keywords : Jeotermal kaynak, maden suyu, hidrojeokimya, izotop, Uludağ, Bursa