Ş. Teoman Duralı’nın Biyoloji Felsefesi Anlayışı İçerisinde İnsanın İki Boyutu

Authors : Gülhan Şerbetçi

Pages : 97-114

Doi:10.59536/buiifd.1375164

View : 232 | Download : 88

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Biyoloji felsefesi, son dönemlerde dünyada ve ülkemizde giderek artan bir ilgiyle karşılanan, canlıları anlama ve inceleme amacı güden önemli bir disiplindir. Bu alanda yapılan çalışmalar, genellikle deneye dayalı doğa bilimlerinden elde edilen yöntemler ve konular üzerine odaklanır. Biyoloji felsefesi, temelini oluşturan canlılar, evrim, insan, kültür ve toplumsal değerler gibi konular üzerine odaklanır. İnsanı anlayıp kavramak ve nihayet anlatıp açıklayabilmek biyoloji felsefesi alanının araştırma konularından biridir. Bu anlamda insanın temel özelliklerinden olan canlılık konusu da biyoloji felsefesinin üzerinde durduğu önemli meselelerdendir. Ülkemizde biyoloji felsefesi alanın öncü düşünürlerinden biri olarak öne çıkan Şaban Teoman Duralı (1947-2021), eserleri aracılığıyla bu alandaki temel kavramları derinlemesine irdeleyerek bu disiplinin yaygınlaşmasını sağlamıştır. Duralı, özellikle insanın biyolojik ve kültürel boyutları arasındaki ilişkiyi ele alarak, bu iki boyutun birbirinden ayrılmaz bir bütünlük içinde olduğunu savunmuştur. Biz bu makalede yazımızın ana çerçevesini oluşturan "İnsanın iki boyutluluğu mümkün müdür?” sorusunu ayrıntılı bir biçimde açıklamaya çalıştık. Duralı\'nın konuyla ilgili eserlerini inceleyerek düşüncelerini serimledik. Makalemizin devamında biyoloji felsefesinin tarihçesine odaklandık. Bu disiplinin ana problemlerinden olan mekanizm ve vitalizmin açmazları üzerinde durarak, söz konusu akımların insanı açıklama noktasındaki yanlışlarını Duralı’nın görüşleri çerçevesinde değerlendirdik. Bu bağlamda, biyoloji felsefesinin nasıl gelişme gösterdiğini ve bu gelişim sürecinde Duralı insanı açıklarken mekanizm ve vitalizme alternatif bir bakış olarak anti mekanist ya da anti vitalist bakış açısı yerine holistik yaklaşımı tercih etmiştir. Düşünürümüzün söz konusu yaklaşımından yola çıkarak biyoloji felsefesi içerisinde insanın nasıl konumlandığını anlamaya çalıştık. Duralı, insanın biyolojik yönünü \"beşer\" olarak adlandırarak, bu boyutu kültürel boyutla birleştirmiştir. Ona göre, insanın biyolojik ve kültürel boyutları, birbirinden ayrılmayacak kadar iç içe geçmiş ve bir bütünlük oluşturmuştur. Bu minvalde gerek genel olarak biyoloji felsefesi gerek ise Duralı\'nın biyoloji felsefesine katkılarını ele alarak, insanın biyolojik ve kültürel boyutlarını birbirinden ayrı düşünmek yerine bir bütün olarak inceleyen yaklaşımları değerlendirdik. Özelde Duralı’nın görüşlerini temel alarak insanın, biyolojik ve kültürel boyutlarının bir bütünlük oluşturduğu sonucuna ulaştık.
Keywords : Ş T Duralı, biyoloji felsefesi, canlı varlık, beşer, insan, kültür, holizm