Yıldız Sarayı Kütüphanesi’ndeki Tasfiyeye İlişkin Tahkikat Sürecinin Analizi

Authors : Seyit TAŞER, Ahmet ULUSOY

Pages : 8-28

Doi:10.24146/tk.1009254

View : 9 | Download : 8

Publication Date : 2022-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde kütüphaneler, genel itibariyle medreselerin bünyesinde kurulmuş, fiziki anlamda medresenin bir odasını teşkil eden yapılardır. Vakıf yoluyla kurulan bu kütüphaneler, devletin gelişmesi, yeni yerlerin fethi, imar ve iskân faaliyetlerinin neticesi olarak zenginleşip yaygınlaşmıştır. Bu gelişim ve yaygınlaşmada, İslam inancının ilme verdiği önem ve toplum yararının amaçlandığı vakıf anlayışı önemli rol oynamıştır. Kuşkusuz Osmanlı padişahları da ilme verdikleri değerin bir göstergesi olarak, saray kütüphaneleri oluşturmuşlar ve kütüphanelerin gelişimine destek vermişlerdir. Son dönemde kurulan Osmanlı kütüphanelerinin belki de en dikkat çekeni Yıldız Sarayı Kütüphanesidir. Zira kütüphanenin geniş kapsamlı zengin bir koleksiyona sahip olması, devrin siyasi ve sosyal olaylarına sahne olması, maruz kaldığı muameleler bu önemi artırmaktadır. Amaç: Bu araştırmanın amacı, 31 Mart Vakası’ nın Yıldız Sarayı Kütüphanesi’ne etkilerini, kütüphanede yaşanan tasfiye sürecini arşiv belgeleri ışığında çeşitli boyutları ile ele almak, kütüphanede yaşananlara dair yapılan tahkikatı incelemektir. Yöntem: Çalışmada nitel araştırma desenlerinden durum insert ignore into journalissuearticles values(vaka); çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, alanyazında yer alan dokümanlardan oluşmaktadır. Dokümanlar içerisinde konuyu aydınlatacak arşiv belgeleri yer almaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak doküman insert ignore into journalissuearticles values(belge); incelemesi kullanılmıştır. Verilerin analizi betimsel analiz yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Araştırmada, öncelikle Yıldız Sarayı’nda yerli yabancı, akli ve nakli ilimler dâhil kitapların listesine ulaşılmış ve bunlar tablo halinde sunulmuştur. Diğer taraftan arşiv belgelerinden hareketle kütüphanede önemli ölçüde bir talanın gerçekleştiği gün yüzüne çıkmaktadır. Konunun bir diğer boyutu da talana dair yürütülen tahkikat ve bu süreçteki yazışmalardır. Sonuç: Son dönemde inşa edilen ve her yönüyle kapsamlı bir kütüphane özelliğini taşıyan Yıldız Sarayı Kütüphanesi’nin, dönemin bahse konu hadiselerine sahne olması, arşiv belgelerinden hareketle tespit edilen gerçekler, hadiselerin seyri, konuya dair resmî makamlarca yürütülen soruşturmalar ve bunlara yönelik gerçekleştirilen yazışmalar, olayın farklı boyutlarını ortaya koymaktadır. Özgünlük: Yıldız Sarayı Kütüphanesi’ne dair arşiv belgeleri çerçevesinde yürütülen çalışmalar oldukça sınırlıdır. Çalışmamızda kütüphanedeki kitap koleksiyonunun kapsamı arşiv belgelerine dayalı olarak ortaya konulmuş, kütüphanedeki tasfiyeye dair dönemin çeşitli devlet kurumlarının yürüttüğü soruşturmalar, hazırladığı raporlar ve yazışmalar, dönemin arşiv belgeleri ışığında etraflıca ele alınmıştır. Bütün bunlar çalışmaya özgün bir nitelik kazandırmıştır.
Keywords : Kütüphane talanı, Yıldız Sarayı Kütüphanesi, Osmanlı Devleti