Anadolu Türklerinin Ekonomik Yaşamları Üzerine Gözlemler (Bu Alanda Ahiliğin Etkileri)

Authors : Neşet ÇAĞATAY

Pages : 485-500

View : 15 | Download : 3

Publication Date : 1988-08-20

Article Type : Research Paper

Abstract :X. yüzyıl başlarından beri batı Türkistan`da ve İran`da yoğunlaşan Oğuz Türkleri, 23 Mayıs 1040 günü Gazneliler Türk Devleti`ne karşı kazandıkları Dandanakan Meydan Savaşı`ndan sonra bugünkü Tahran`ın bir mahallesi olan Rey Şehrini kendilerine başkent yaparak Büyük Selçuklular Devleti`ni kurdular. Anadolu`yu Bizans`ın elinden almayı tasarlayan Selçuklular, 1048 yılında Pasinler`e insert ignore into journalissuearticles values(Hasankale);, 1054 de Muradiye`ye, 1059 da Sivas`a girdiler. 1064 de Kars`ı aldılar. Anadolu`nun kesin olarak Türklerin eline geçmesinin başlangıcı olan 26 Ağustos 1071 gününden 1225 yıllarına kadar Anadolu`ya büyük dalgalar halinde giren Türk toplulukları genellikle göçebe idiler. 1220 lerde Moğolların, Harezmşahlar Türk Devleti`ni ortadan kaldırmalarından sonra, Maveraünnehr ve Türkistan`daki Türk şehirlerinin tüccar ve sanatkâr halkı, dükkanlarını, tezgahlarını bırakıp Anadolu`ya geldiler. Bu ikinci büyük grupta gelenler, öncekilerin tersine, şehirli idiler ve W. Barthold`un dediği gibi, Orta Asya ticaret ve sanatında çok ileri idiler; ticari ortaklıklar kurmuş, çek kullanmış, daha o zamanlar, kâğıt paraya bir geçiş niteliğinde bulunan ipek kumaş parçalarını damgalayarak `akça` adıyla para olarak tedavüle koymuşlardı. Anadolu`ya gelen bu tüccar ve esnaf Türk birlikleri 1240 lı yıllarda bu yeni yurtlarında, Orta Asya`dan getirdikleri kuşkusuz olan `ahi örgütü` nü kurdular. Ahi örgütüne, esnaflar, sanatkârlar, bilginler yani, meslek, sanat, ticaret ve devlet yönetimiyle uğraşanlar girebilirlerdi. Selçuklu, Osmanlı halk sınıflarının hepsini içine alan ahilik, o çağdaki Anadolu Türk halkının sosyo-ekonomik hatta bir ölçüde politik yaşamına yön vermiş bir kuruluştur. Bu nedenle biz `Anadolu Türklerinin ekonomik yaşamları üzerinde gözlemler `başlığı` altında, ahiliği bu niteliğinden söz edeceğiz.
Keywords : Anadolu, Türkler, Ekonomi, Ahilik, Orta Asya, Anadolu Selçuklu Devleti, Tarih