Yapay Zekâ Destekli Görsel Sanat Yaratıcılığında Hipostatik Birleşme ve Erkenlik Paradoksu

Authors : Savaş Keskin, İmran Uzun, İsmail Birlik

Pages : 157-170

Doi:10.17484/yedi.1502859

View : 51 | Download : 78

Publication Date : 2024-11-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale görsel ve plastik sanatlar üst disiplinlerinin bir uzantısı olduğu varsayılan yapay zekâ görselliğini (fotoğraf, resim, grafik tasarım) kapsamaktadır. Makalenin çıkış noktası ise meşhur Cosmopolitan Dergisi’nin, Yapay Zekâ özel sayısının kapağında görünen “Kedi Yürüyüşü Yapan Kadın Astronot” illüstrasyonunun yanına kocaman bir şekilde şu ifadeyi iliştirmesidir: \"Dünyanın İlk Yapay Zekâlı Dergi Kapağıyla Tanışın\". Hatta derginin söz konusu sayısının internet sayfası lansmanında bu ifade biraz değiştirilerek “Dünyanın En Akıllı Yapay Zekâsı İlk Dergi Kapağını Yaptı” biçimine dönüşmüştür. Ancak fail ile fiili arasındaki bu ilişki dönüşümün en önemli ikinci mottosu ise şudur: “Ve onu yapmak yalnızca 20 saniye aldı!”. Belki de daha önce bir yardımcı araç/aparat olarak parçası olduğu modern görsel sanatlara bir yaratıcı fail olarak yeniden dahil olan bilgisayarlar, mutlak hızlılığın hüküm sürdüğü güncel post-McDonaldlaşma akılcılığının belki de en paradoksal akıldışılığı olarak tuhaf bir insan-bilgisayar tümleşmesini mevzubahis kılmıştır. Bu birleşmenin marjinal bir melezleşme mi, yoksa hipostatik bir birleşme mi olduğu ikilemi ise bu araştırmanın tartışma konusudur. Sanat eserinin insan emeği boyutunu ifade etmekte önemli bir parametre olan tekillik, artık melezleşen bir çoklu-fail ya da insansızlaşan fail tarafından her şeyde olduğu gibi erkenlik sorunsalına neden olmaya başlamıştır. Üstelik bu sorunsal, modern ve post-modern görsel sanatların pazarlama mottosuna dönüşmüştür. Sanatsal eylemin böylesine fiillerini erken boşalan failler tarafından sergilenmesi, üretimde bollaşma ile bayağılaşma/kalabalıklaşma arasında sıkışan yeni bir biricikleşme problemine işaret etmiştir. Çünkü Türk Dil Kurumu sözlüğü, gayr-ı meşru bir şekilde ilişki kuran anne ve babanın mahsulü olan çocuğun piç olarak çağrılabileceğini söyler. Baba sıfatına erişen insan ile ana sıfatındaki yapay zekânın bu gayr-ı meşru ve gelenekçilik açısından gayr-ı ahlakî ilişkisinden doğan sanat eseri piç midir yoksa insan emeğinden kopuşu nedeniyle soysuzlaşmanın/kökensizleşmenin bir sonucu mudur? Bu temel soruya ilişkin sorgular üretmek için var olan bu makale, hermenötik düzlemde biçimlenen bir dizi hipostatik birleşme meselesinin özü ve arketipleri hakkındadır.
Keywords : Görsel Sanatlar, Yapay Zekâ, Hipostatik Birleşme, Marjinalleşme, Trans estetik, Erkenleşme