Afyon Volkanik Kayaçlarının (Batı Anadolu, Türkiye) Mineralojik-Petrografik Özellikleri ve P-T Hesaplamaları

Authors : G. Deniz DOĞAN KÜLAHCI, Abidin TEMEL, Alain GOURGAUD, Hünkar DEMİRBAĞ

Pages : 137-162

Doi:10.17824/yrb.43157

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2016-01-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Afyon ili güneyi ile Şuhut bölgesinin kuzeyi arasında bulunan volkaniklerin, mineralojik-petrografik özellikleri belirlenmiş ve mineral kimyası analizlerinden elde edilen veriler ile termobarometre hesaplamaları yapılmıştır. Çalışma alanında dom, lav domları ile blok ve kül akışları şeklinde görülen trakitik kayaçlarda gerçekleştirilen optik incelemeler sonucunda iki farklı mineralojik bileşim belirlenmiştir. Yüksek K2O, K2O/Na2O oranı ve Mg# değerlerine sahip olan kayaçlar ultrapotasik grup insert ignore into journalissuearticles values(UPG); olarak adlandırılmış ve ilgili grafiklere yerleştirildiğinde bu gruba ait örneklerin lamproyit tipi kayaç özelliği taşıdığı saptanmıştır. UPG kayaçlarının mineralojik bileşimi amfibol + flogopit + klinopiroksen + olivin + sanidin ve oksit mineraller olarak belirlenirken, diğer Afyon volkanik kayaçlarının mineralojik bileşimi plajiyoklaz + biyotit + amfibol + klinopiroksen ± ortopiroksen ± sanidin ve oksit minerallerden oluşmaktadır. Örneklerin çoğunluğunda hipokristalin porfirik doku gözlenirken, UPG örneklerinde holokristalin porfirik doku gözlenmektedir. Örnekler ana element kimyasal verilerine göre ortaç, karakterde insert ignore into journalissuearticles values(%52< SiO2< %63);, trakit ve trakiandezit olup, tamamı alkali karakterdedir. Mikroprop analizlerinin değerlendirilmesi sonucunda, plajiyoklaz minerallerinin labrador-oligoklaz insert ignore into journalissuearticles values(An3-63);, amfibol minerallerinin çermakit, rihterit ve magnezyumlu-hornblend insert ignore into journalissuearticles values(Mg#54-81);, klinopiroksen minerallerinin diyopsit, ojit insert ignore into journalissuearticles values(Wo43-47); ve ortopiroksenlerin hipersten insert ignore into journalissuearticles values(En40-70); kompozisyonunda olduğu belirlenmiştir. Optik mikroskop incelemelerinde sünger dokulu plajiyoklaz mineralleri gözlemlenmiş ve mikroprop, SEM insert ignore into journalissuearticles values(taramalı elektron mikroskobu); ve EDS insert ignore into journalissuearticles values(enerji dağılım spektrometresi); analizleri ile plajiyoklaz minerallerinin bazılarında ters zonlanma saptanmıştır. Bu veriler, Afyon volkanik kayaçlarının magma karışım sürecinden etkilenmiş olabileceğini işaret etmektedir. Bununla birlikte, klinopiroksen-eriyik ikilisinin dengede olduğu koşullar dikkate alınarak yapılan termobarometre hesaplamaları sonucunda, bu minerallerin oluşum sıcaklıklarının en düşük 1087 °C insert ignore into journalissuearticles values(AD5); ve en yüksek 1141 °C insert ignore into journalissuearticles values(AD3); olduğu belirlenmiştir. Basınç değerleri 5 ve 10 kbar aralığında değişirken, bu basınç değerleri kullanılarak elde edilen mineral kristallenme derinliklerinin ise, 18 km insert ignore into journalissuearticles values(AD5);-28 km insert ignore into journalissuearticles values(AD1); arasında olduğu belirlenmiştir. Klinopiroksen minerallerinin kristallenme derinliğinin farklı olması, bu minerallerin farklı derinliklerde oluşan farklı magma odalarında kristallenmiş olabileceğini düşündürmektedir.
Keywords : Afyon, volkanizma, mikroprop, termobarometre, klinopiroksen, magma karışımı, SEM