Karbonifer Pamuktaş Plütonu’nun petrografisi, jeokimyası ve petrolojik özellikleri, Bayburt (KD Türkiye)

Authors : Mehmet Ali GÜCER, Ekrem SARI

Pages : 85-120

Doi:10.17824/yerbilimleri.889227

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2021-04-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğu Pontidler insert ignore into journalissuearticles values(KD Türkiye);, Anadolu Levhasının jeolojik olarak şekillenmesinde önemli bir rol oynayan Alp-Himalaya orojenezinin etkisi ile oluşmuş olup farklı türde magmatik kayaları içermesi bakımından önemli bir alan konumundadır. Özellikle Karbonifer plütonlar, doğu Pontidlerin güney kesiminde, daha geniş mostralar halinde ve daha yaygın olarak gözlenmektedir. Bu çalışma, Bayburt’un insert ignore into journalissuearticles values(KD Türkiye); Pamuktaş Köyü ve çevresinde yer alan granitik kayaçlar üzerinde yeni petrografik ve tüm kayaç jeokimyası verileri sunmaktadır. Ayrıca, bu kayaçların oluşumunda hâkim olan kaynak bölge, petrolojik süreçler ve jeodinamik ortam tartışılmaktadır. Yaklaşık 5 km2 ’lik bir alanı kapsayan Karbonifer Pamuktaş Plütonu, çalışma alanında Jura öncesi temeli temsil etmekte ve uyumsuz olarak Alt-Orta Jura volkanoklastik ve volkanik kayaçlar ile Üst Jura-Alt Kretase kireçtaşları tarafından örtülmektedir. Pamuktaş Plütonu esas olarak granit/granit porfir ve aplit insert ignore into journalissuearticles values(mikrogranit);, daha az oranda ise granodiyorit ve kuvars mikrodiyorit türü kayaçlardan meydana gelmektedir. Granitik kayaçlar, özşekilli ve özşekilsiz granüler/mikrogranüler dokuya sahip olup başlıca alkali feldispat insert ignore into journalissuearticles values(ortoklas);, plajiyoklas, kuvars, biyotit ve amfibol insert ignore into journalissuearticles values(hornblend); minerallerinden oluşur. Kayaçlar yüksek SiO2 içeriklerine insert ignore into journalissuearticles values(%65.62-75.09); ve yüksek K’lu kalk-alkaliden şoşonitiğe kadar uzanan bir afiniteye sahip olup I-tipi bir kaynaktan itibaren türemiştir. Granitik kayaçlar peralümin karakterli olup çarpışma sonrası volkanik yay granitoyidleri ile benzerlik göstermektedir. Ana ve iz element trendleri, kayaçların oluşumunda plajiyoklas, hornblend, apatit ve Fe-Ti oksit mineral fraksiyonlaşmasının önemli rol oynadığını göstermektedir. Pamuktaş Plütonu’nun petrolojik özelliklerine göre, granitlerin gelişiminde fraksiyonel kristallenme, magma karışımı ve daha az oranda asimilasyon ve kısmi ergime işlemlerinin rol oynadığı ortaya konmuştur. Hesaplanan zirkon doygunluk sıcaklıkları insert ignore into journalissuearticles values(730-844°C); düşük ilksel magma sıcaklıklarını yansıtmaktadır. Elde edilen tüm veriler Karbonifer Pamuktaş Plütonu’nun ana magmasının orta-alt kıtasal kabuk ve zenginleşmiş litosferik manto ergiyiklerinden kısmi ergime sonucu türediğini ve kıtasal magma odasında farklılaşarak yerleştiğini göstermektedir.
Keywords : Pamuktaş Bayburt, , granitoyid, Doğu Pontidler, jeokimya, petroloji, magmatizma