İstanbul’da Kayıp Bir Selâtin Camii: Anadoluhisarı Fatih Sultan Mehmed Camii

Authors : Oğulcan Avcı, Nurcan Boşdurmaz

Pages : 51-63

Doi:10.53979/yillik.2024.4

View : 175 | Download : 190

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın konusunu II. Mehmed tarafından Anadoluhisarı’nın hemen kuzeyinde, denize oldukça yakın bir alanda inşa ettirilen Anadoluhisarı Fatih Sultan Mehmed Camii’nin tarihi süreciyle ilgili tutarsız bilgilerin düzeltilmesi oluşturmaktadır. Erken cumhuriyet dönemine kadar orijinal yerinde bulunan fakat, beş kilometrelik Üsküdar–Beykoz caddesi açılırken yıktırılan cami hakkında literatür araştırması yapıldığında pek çok eksik ve hatalı bilgi ile karşılaşılmıştır. Çalışmada önce bu bilgiler tespit edilmiş ardından bu bilgilerin alındıkları kaynaklar incelenmiş ve bunların tamamının ikincil kaynaklar olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca cami hakkında yapılan çalışmalardaki bu eksik/hatalı bilgilerin birincil kaynaklara başvurulmamasından dolayı kabul edildiği ve yaygınlaştığı görülmüştür. Bu nedenle birincil kaynak olarak nitelendirilen arşiv kaynakları incelenmiştir. Böylelikle ikincil kaynaklarda geçen bilgilerin doğruluğu/yanlışlığı kontrol edilmiştir. Osmanlı Arşivleri’nde yapılan araştırmada cami hakkında çok sayıda belge bulunmuştur. Bu belgelerin yanı sıra İstanbul şehri ile ilgili önemli kayıtların bulunduğu İBB Atatürk Kitaplığı Arşivi’nde de caminin asıl yerini gösteren plan ve haritalar tespit edilmiştir. Çalışmada bütün bu belgeler kronolojik bir biçimde incelenerek eksik/hatalı bilgiler düzeltildiği gibi orijinal caminin tarihi süreci, geçirdiği afet ve onarımlar hakkında da yeni bilgiler sunulmuştur. Arşivlerde bulunan plan ve haritaların değerlendirilmesi ise çalışmanın son kısmını oluşturmaktadır. Bu görsel veriler günümüz haritalarına ölçekli şekilde entegre edilmiştir. Böylelikle orijinal yapının koordinatları çok az sapmayla ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak yapının planı da bu haritalara entegre edilmiş ve yapıdaki her bir birimin kapladığı alan tespit edilebilmiştir.
Keywords : Anadoluhisarı, Cami, II. Mehmed, II. Mahmud, II. Abdülhamid