KÜLTÜR VE BİTKİLERDE BİLİMSEL ADLANDIRMA

Authors : Atalay SÖKMEN, Figen TOSUN

Pages : 57-66

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2012-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :İnsanoğlu düşünen ve kendisini biyolojik, kültürel ve ruhsal olarak tanımlayan en gelişmiş canlı türüdür. İnsanı diğer canlılardan farklı kılan bu özellik gelenekler, inançlar ve toplumsal yaşam kuralları yani kültür adı verilen bütünü oluşturmuştur. İnsanoğlunun çevresiyle, daha geniş ifadeyle doğayla etkileşimleri, gözlemleri ve deneyimlerinin etkileri, canlılarda ikili adlandırma (binominal nomenklatür) adı verilen latince bilimsel adlandırma sisteminde de görülür. Örneğin; insanın latince Homo sapiensis olarak adlandırılmasının özünde “zekası olan” veya “düşünen “ varlık olması yatar. Bitkilerde adlandırma da bu örneklere rastlanabilir. Çuha çiçeği türlerine Primula sp. verilmesinin nedeni baharda ilk açan çiçekler olmalarındandır. Punica granatum (nar) bitkisine, ticaret kültürü gelişmiş ve bu bitkiyi o dönemin dünyasına tanıtan Fenikelerden dolayı bu isim verilmiştir. Yine dağ kekiği Origanum “dağlara ait, dağların türü” anlamına gelir. Salvia (adaçayı) latince salveo- kurtarma iyileştirme- anlamına gelir. Savaşta yaralanan Romalı askerlerin iyileştirilmesinde bu bitkinin özütlerinin kullanılmasından dolayı bitkiye bu isim verilmiştir. Achillea (civanperçemi) Truva savaşında yaralanan Aşil’in tedavisi için kullanıldığından bu ismi almıştır. Bazı durumlarda yerel halk, bitkinin veya bitkisel bir kısmın görünümü ile aktivitesi arasında bir benzerlik olabileceği düşünmüştür. Bu durum bazı adlandırmalarda görülmektedir. Orkidelerden Orchis cins adı eski yunanda yumruları tilkinin üreme organına benzediği ve afrodizyak olarak kullanıldığından dolayı bu ismi almıştır. Bitkinin gen merkezi ve antik çağ halklarının da bu adlandırmaya katkıda bulunmuştur. Bu sunumda, etimolojik alt yapıdan hareketle kültürün bilimsel adlandırmaya etkisi amaçlanmıştır.
Keywords : kültür, ikili adlandırma, antik çağ, etimoloji