GARZAN VE RAMAN YÖRESİ EFSANE VE HALK İNANIŞLARINDA DAĞ VE SU KÜLTÜ

Authors : Rezan Karakaş

Pages : 1131-1141

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2012-01-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Dicle nehrinin kolları “Batman” ve “Garzan” çayları arasındaki havzada yer alan yöre, tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin merkezi olmuştur. Yörenin il merkezi konumundaki Batman şehrinin tarihi, Sümerlere kadar uzanmaktadır. Garzan ve Raman yöresinde, insanların bilimden uzak olunan devirlerde evren, evrendeki varlık ve olaylarla ilgili düşünce ve duygularının birer simgesel anlatımı olan çeşitli efsaneler ve halk inanışları bulunmaktadır. Gercüş ilçesine bağlı Çukuryurt köyünde anlatılan efsanede Meva ve Şamiko adlı dağların oluşumu, birbirlerini seven, ancak çeşitli nedenlerle kavuşamayan âşıkların yaşamı ile ilişkilendirilir. Mereto Dağı ile ilgili efsane, “Tufan Efsaneleri”nden biri olarak halk belleğinde konumlanır. Sason’da bulunan “delikli taş”la ilgili anlatılanlar, kutsal dağlar ve orada yaşayan sıra dışı varlıklarla ilgili inanışın bir başka tezahürüdür. Dağ/taşla ilgili inanışların nazardan korunma ya da büyüsel yollu halk sağaltmalarında da mühim bir işlevi bulunmaktadır. Garzan ve Raman yöresinde halk tarafından türbe ve yatır olarak kabul edilen çeşitli kutsal mekânların dağ ve tepelerde bulunması da Anadolu halk kültüründeki ortak motiflerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Yörede su kültü ile ilgili anlatı ve inanışlar da önemli bir kültür unsuru olarak varlığını korumaktadır. Bu inanışlardan biri “göl” ile ilgilidir. Gercüş ilçesinde yer alan Kırkat Gölü’nün, yılın belirli bir zamanında, kimin adını çağırırsa, o kişinin canını alacağına inanılır. Bu çalışmada, dağ ve su kültlerinin Garzan ve Raman yöresinde yaşayan söylence ve halk inanışlarındaki işlevi, metinlerden hareketle yorumlanmaya çalışılacaktır.
Keywords : Garzan ve Raman yöresi, dağ ve su kültü, efsane, inanış