PİERRE LOTİ’NİN AZİYADE'SİNDE OSMANLI KÜLTÜRÜNÜN YANSIMALARI

Authors : Ümran Türkyılmaz

Pages : 1229-1238

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2012-01-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Çalışmamızda, yaşadığı çağın sorunları üzerine tartışan ve etkili bir düşünce biçimi ortaya koymaya çalışan Fransız Akademisi üyesi Pierre Loti’nin Aziyade adlı romanında gün ışığına çıkan Osmanlı kültürünü, metne bağlı inceleme yöntemi ışığında çözümlemeye çalışacağız. 19. yüzyılın sonlarında kültür yolculuğu için geldiği İstanbul’da, bir Türk hanıma olan aşkı ve Osmanlı kültürüne derin bir sevgi ile bağlanması sonucunda gündemde kalmayı başarmış romantik bir gezgindir Loti. Küçüklüğünden itibaren tuttuğu günlüğü, onu egzotik romanlar yazdırmaya yöneltir. Özellikle Aziyade, “mektup roman” (roman epistolaire) türünün etkin örneklerindendir. Yazar, Aziyade’de giderek artan biçimde benliğine giren bir aşkın öyküsünü açımlar. Okur, yapıtın odak noktasında, toplumun kimliğini oluşturan ve onu farklı kılan Osmanlı kültürüne yakından tanıklık eder. Roman, 1876-77 İstanbul’unun kültür atmosferini ortaya koyması açısından belgesel önem de taşır. O dönemde yaşadığı doğunun, yaşayış ve düşünüş biçimini ön plana çıkarmaya özen gösteren Loti için Aziyade, “doğunun tam ortasında ve İslam’ın uyanışının tam içinde” yerini alır. Mutluluk dolu sığınağı Boğaziçi, Haliç ve Eyüp Sultan’daki izlenimleri, hep merak konusu olan Doğu’ya, özellikle de harem yaşantısına olan ilgisi, Türklerin, Müslüman olmayanlara karşı gösterdikleri hoşgörüdeki başarısı, Osmanlı kültürüne olan bağlılığını daha da artırır. Fırsat buldukça Türk giysileri giyerek sokaklarda dolaşması, kahvelerde nargile içmesi, insanlarla iletişimi sürdürebilmek amacıyla Türkçe öğrenmesi; Derviş tekkeleri, mezarlıkların güzelliği, sokak köpekleri, saray ve harem, içki yasağı gibi konularda yazarın aktardığı bilgiler, yapıtın kültürel artalanını oluşturur. II. Abdülhamit’in tahta çıkmasıyla başlayan uzun bir dönemi, bazen bir tarihçinin bazen de bir sosyologun bakışıyla aktarır. Fas’tan İran’a kadar çeşitli ülkeleri dolaşan ve uzaktaki kültürleri tanımak isteyen yazarın, çoğunlukla mistik bir ruhla bağlandığı bu kentin binlerce yıllık kültürel geçmişine baktıkça, Osmanlı kültürüne olan sevgisi alevlenir. Loti, Aziyade ile toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği, kuşaktan kuşağa aktardığı somut ve soyut yerel kültürel özellikleri sergiler. Öznel bir bakış açısından aktarılan bu yapıt aracılığıyla, edebiyata derinlik ve topluma kimlik kazandıran “öteki” kültürün göstergeleri irdelenmeye çalışılacaktır.
Keywords : Pierre Loti, Aziyade, İstanbul, Öteki, Kültür