BİR FİKİR VE SİYASET ADAMI OLARAK EBÜZZİYA MEHMED TEVFİK HAYATI VE ESERLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Authors : Nuri YAVUZ, Abdullah KARA

Pages : 45-52

View : 41 | Download : 17

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Other Papers

Abstract :Ebüzziya Tevfik matbaacı, gazeteci ve yayımcı kimliği ile Türk basın tarihinin önemli şahsiyetlerinden birisidir. Yaşadığı bütün zorluklara rağmen basın uğruna mücadele etmekten vazgeçmemiştir. Bu mücadeleyi, gazete, dergi ve salname neşrederek ömrü boyunca devam ettirmiştir. Dönemin yönetimine yönelttiği eleştiri yazıları sebebiyle çalıştığı gazeteler ve dergiler kapatılmış ve bu sebeplerle sürgüne gönderilmiştir. Dönem yönetimine karşı farklı isimlerde dergiler çıkarmış ve düşüncelerini bu yolla halka aktarmaya çalışmıştır. Ülkeye pek çok alanda Batı yeniliklerini getirmiş, pek çok konuda ilk olmuş, Hürriyet ve Meşrutiyet uğruna giriştiği mücadelelerde ömrünün dörtte birini hapiste geçirmiş gerek istibdat gerekse Meşrutiyet dönemlerinde 11 defa tutuklanmış, evi-işyeri basılmış, evraklarına el konulmuştur. Ebüzziya Tevfik’in çalışmalarına bakıldığında; İlk telif piyes “Ecel-i Kaza” onun eseridir. Aynı yıl içinde hem üç gazete hem de dergi yayınlayan ilk kişi O’dur. “Salname-i Hadika” ismiyle ilk özel yıllık onun tarafından çıkarılmıştır. Ayrıca devletin çıkardığı salnameleri (yıllıkları) matbaa harfleriyle ilk kez o basmıştır. İlk antolojik edebiyat tarihini, “Numune-i Edebiyat-ı Osmaniye” adıyla hazırlamıştır. İlk fikir dergisi olan “Mecmuayı Ebüzziya”yı yayınlamıştır. Matbaacılık alanında yaptıklarından Batı tarafından liyakat madalyası verilen ilk kişidir. İlk resimli takvim onun matbaasında basılmıştır. Külliyat halinde kitap basan ilk yayıncıdır. Serinin adı “Kitaphane-i Ebüzziya”dır. İlk gizli örgüt tarihi yazarıdır. “Yeni Osmanlılar” hareketinin tarihini yazmıştır. İlk işçi hareketi olarak kabul edilen, tersane işçilerinin hükümet merkezine yürüyüşünü gazete yazısıyla savunan kişidir. İlk kadın dergisi olan “Terakki-i Muhadderat”ın yazı işleri sorumlusudur. İlk kadın takvimi olan “Takvimü’n Nisa” onun tarafından basılmıştır.  Ebüzziya Tevfik matbaacılık alanında uyguladığı modern yöntemler sayesinde Türk matbaacılığının çehresini değiştirmiştir. Ebüzziya Tevfik dönemin önemli yazarlarından Namık Kemal ve Şinasi’den düşünce olarak etkilenmiştir. Çok iyi bir eğitim almamış olmasına rağmen kendisini yetiştirmiş; Fransızca, Almanca, Arapça ve Farsça gibi yabancı dilleri öğrenmiştir. Öğrendiği dilleri etkili olarak kullanmış hem tercümeler yapmış hem de Batı’daki matbaa alanındaki gelişmeleri takip ederek ülkemizde batılı anlamda modern matbaanın kurulmasına katkıda bulunmuştur.
Keywords : Edebiyat Tarihi, Ebüzziya Tevfik, Tanzimat Dönemi Aydını, Matbaa