OSMANLI DEVLETİ'NDE HAYVANCILIĞIN İKTİSADİ BOYUTU

Authors : Mustafa ÖZTÜRK

Pages : 28-44

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanın fıtratında bulunan karnını doyurma duygusu, aynı zamanda hayatın devamlılığının da ilk şartıdır. Besin zincirinin önemli bir halkasını ise hayvanlar oluşturmaktadır. Hal böyle olunca, devletlerin hayatında da hayvancılık önemli bir yere sahiptir. Her devlette olduğu gibi Osmanlı Devleti için de halkının ve ordularının besin kaynağı olarak et ön plan olmuştur. Coğrafî konumu bakımından etrafında kendisini besleyecek ziraî kaynakların azlığı nedeniyle Bizans döneminden beri İstanbul’un ihtiyaçları Rumeli ve Anadolu’dan karşılanmıştır. İstanbul’un et ihtiyacı da hayvan varlığı bakımından zengin olan Rumeli ve Anadolu’daki konar-göçer aşiretlerden sağlanmıştır. 1570’te Halep Türkmenlerinin 492.637 küçükbaş hayvan varlığı vardı. Bölgedeki Kilis İzzeddin Bey Ekradının hayvan varlığı ile birlikte 1.081.845 baş yapmaktaydı ki, gerçekten büyük bir zenginlikti. Aynı dönemde Bozulus Türkmenlerinin koyun mevcudu yaklaşık 2 milyondu. 16. yüzyılda ortalama her yıl 200.000 koyun İstanbul’a getirilirdi. 19. yüzyılın sonlarında Şam, Beyrut, Trablus, Akka, Hama, Balka ve Havran’dan müteşekkil Suriye vilayetinin 8.203.888 küçükbaş hayvanı vardı. 1913 yılında İstanbul’da yıllık ortalama 1.200.000 koyun kesilmekteydi. Ordunun ihtiyacı için etin zamanında ve yeterince hazırlanması ve ordu bölgesine sevk edilmesi oldukça önemli olmuştur. Seferler için binlerle ifade edilen miktarda koyun talep edilmiştir. Ordu, koyun ve diğer ihtiyaçlarını bedeli karşılığında almış, halkın mallarına zorla el koymamıştır. Şehirlerde halkın et ihtiyacının karşılanması, piyasaya arzı, fiyatlarının kontrolü belli kanunlara bağlanmış, uygulanan narh sistemi ile et fiyatları kontrol altında tutulmuştur. Hayvanların etinden başka sütünden de yararlanılmış, tereyağı ve peynir, geniş halk kitlelerinin ihtiyacını karşılamıştır. Hayvancılık, özelliği itibariyle geniş bir istihdam alanı yaratmıştır. Doğrudan veya dolaylı olarak hayvanlarla ilgili pek çok zanaat kolu gelişmiştir. Öte yandan hayvan varlığı büyük bir vergi kaynağı oluşturmuş; koyun, camus, deve, katır vergiye tabi tutulmuştur. Ulaşım, nakliye ve sefer hizmetlerinde de hayvanlar kullanılmıştır. Ziraat, ulaştırma, haberleşme, savaş, göçler ve ülkelerin imarında, teknolojinin gelişmesinde, kısacası hayatın bütün alanlarında insanların en büyük yardımcısı hayvanlar olmuştur.
Keywords : Osmanlıda Hayvancılık, nakliye, İstanbul, et, Türkmen