ÇORLULUZÂDE SALİH MÜNİR BEY’İN MATBUAT-I ECNEBİYE MÜDÜRLÜĞÜ (1890-1891)

Authors : Kasım HIZLI

Pages : 45-56

Doi:10.52735/bellek.928867

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :1878 yılından itibaren iç ve dış muhalefetin etkisini azaltmak için bir dizi tedbir alan Sultan II. Abdülhamid, yabancı basında çıkan asılsız haberleri önlemek için 1884 yılında Hariciye Nezareti’ne bağlı Matbuat-ı Ecnebiye Müdüriyeti’ni kurmuştur. Osmanlı sınırları içinde yayın yapan Türkçe dışı basın ve Avrupa basınını takip ederek gerektiğinde tekzip ve reddiye yazmak Matbuat-ı Ecnebiye Müdüriyeti’nin görevi idi. Bu müdüriyetin kurulmasındaki amaç, Avrupa kamuoyunda hasara uğrayan imparatorluk imajını düzeltmek, eski haşmetli günlerinden eser kalmayan devletin dünya dengesindeki yerini tamamen yitirmesini önlemekti. Kurumun ilk müdürü Keçecizâde Abdullah Macid Bey’in Altıncı Daire-i Belediye Reisliği’ne nakledilmesiyle müdürlüğe 27 Ağustos 1890 tarihinde Hariciye Mektupçusu Salih Münir Bey tayin edilmiştir. Münir Bey, İstanbul’da yayın yapan yabancı dilli gazetelerin takibi ile ilgilendiği gibi Avrupa’daki saygın gazete ve gazetecilerle görüşerek onları para ve nişanlarla Osmanlı yanlısı yayınlar yapmaya teşvik etmiştir. Salih Münir Bey’in Matbuat-ı Ecnebiye Müdürlüğü, imparatorluk üzerindeki Fransız-Alman rekabeti sebebiyle uzun sürmemiştir. Beyoğlu’nda Fransız çıkarları doğrultusunda yayın yapan Le Stamboul gazetesinin Alman imparatoru hakkındaki ifadeleri, Fransa yanlısı Salih Münir Bey’in müdüriyet görevini tehlikeye düşürmüştür. II. Abdülhamid, ittifak içerisinde olduğu Alman imparatoru aleyhinde yayın yapılmasının ilişkilere zarar vereceğini düşünerek hem gazeteyi kapatmış hem de yakın adamlarından olmasına rağmen 10 Aralık 1891 tarihinde Salih Münir Bey’i görevden almıştır. II. Abdülhamid’in Türkçe dışı basın rejimi hakkında fikir veren Matbuat-ı Ecnebiye Müdürlüğü, Münir Bey’in elçilik yıllarında edineceği deneyimlerle ters yönlü bir seyir takip etmiştir.
Keywords : Sultan II Abdülhamid, Salih Münir Bey, Le Stamboul, Yabancı Basım