GAZİLERİN GÖZÜNDEN KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI (GAZİ İLKİN SUNGUR ve GAZİ NEVZAT GÜLER’LE SÖYLEŞİ)

Authors : Mehmet Şah ÖZCAN, Çağhan SARI

Pages : 87-102

Doi:10.52735/bellek.953401

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İkinci Dünya Savaşı sonrası İngiltere’nin sömürgelerinden çekilme süreciyle 1878 yılında işgal ettiği Kıbrıs adasından da ayrılması gündeme gelmiştir. Adadaki Rum nüfus, 1947 yılından itibaren Yunanistan ile birleşme hedefini gütmüştür. Yunanistan’ın dış politikası da adanın kendilerine bağlanması maksadı üzerine kurulmuştur. Türkiye, adadaki Türk varlığını koruma siyaseti izlemiştir. 11 Şubat 1959 tarihinde Zürih Antlaşması ve 19 Şubat 1959 tarihindeki Londra Antlaşması ile Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşunun temeli atılmıştır. İngiltere, Türkiye ve Yunanistan garantör devletler olmuştur. 16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasına rağmen kalıcı barış tesis edilememiştir. Adadaki silahlı Rum çeteleri Türk varlığını yıldırma ve imha etme yoluyla Yunanistan’la birleşme hedefinden vazgeçmemiştir. Türkiye, 1964 yılında garantör devlet olarak adaya müdahale hakkını kullanmak istemişse de Amerika Birleşik Devleti Başkanı Johnson’un mektubu ile bu girişimi engellenmiştir. Adadaki huzursuzluk on yıl daha sürmüştür. 20 Temmuz 1974 tarihinde Türkiye, uluslararası antlaşmalar bağlamında Kıbrıs’taki garantör devlet hakkını kullanarak, adadaki Türk varlığını kurtarmak, silahlanan Rum çetelerinin adadaki Türklere karşı yürüttüğü katliamları durdurmak ve kalıcı barışı tesis etmek için Kıbrıs’a barış harekâtı düzenlemiştir. Kıbrıs Barış Harekâtı’nın üzerinden kırk yedi yıl geçmiş olmasına rağmen adadaki siyasi çözümsüzlük hala taraf ülkelerin ve adada yaşayan tarafların gündemindedir. Çalışmada kırk yedi yıl önce Kıbrıs Barış Harekâtı’na katılmış, emekli Deniz Kıdemli Albay İlkin Sungur ve emekli Deniz Kıdemli Başçavuş Nevzat Güler ile söyleşi yapılarak harekâtın ilk günü başta olmak üzere harekâtla ilgili tanıkların anıları aktarılmıştır. Söyleşide yer alan Sungur, harekât sırasında üst teğmen rütbesiyle çıkarma gemisi komutanıdır. Güler, amfibi deniz piyade komando olarak denizden Adaya ilk ayak basan birliktedir. Türkiye’de “gazi” kavramı, son yirmi yılda İstiklal Savaşı ve Kore Savaşı gazilerinin terk-i hayat etmeleriyle birlikte Kıbrıs gazileri üzerine inşa edilmiştir. Bu çalışma ile Kıbrıs Barış Harekâtı, Kıbrıs Tarihi ve Türk Dış Politikası hakkındaki çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır. 
Keywords : Kıbrıs sorunu, Gazi, Kıbrıs Barış Harekâtı, Sözlü Tarih Çalışması