AVRUPALI GEZGİNLERİN GÖZÜNDEN XV. VE XIX. YÜZYILAR ARASINDA OSMANLI DEVLETİ’İNDE DİNİ HAYAT (KALENDERİ VE MEVLEVİ DERVİŞLERİN GRAVÜRLERE YANSIMASI)

Authors : Mehtap SOYSAL

Pages : 35-49

Doi:10.52735/bellek.1087062

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Mektup, günlük, vb. olarak kaleme alınan seyahatnameler yazılış amacına göre değişmektedir. Seyahatnamelerde kaleme alınan ülke, şehir ve kentlerin askeri donanımı, yolları, sosyal yaşantılarının yanı sıra dini hayatına da değinilmiştir. Avrupalı gezginlerin XV. ve XIX. yüzyıllar arasında Osmanlı İmparatorluğu’na yapmış oldukları geziler sırasında gördüklerini aktarma ve tanıtma amaçlı hem görsel hem metinsel yansımalarının aktarıldığı gezi notlarında birbirinden faklı bilgilerin yanı sıra İslam dini ve dervişler hakkında bilgiler yer almaktadır. Objektif olarak bakmaya çalışsalar da kendi dinlerinden farklı olan İslam dini ve bunu farklı ritüellerle ele alan dervişleri gerek metinsel aktarım gerekse gravürlerle ön yargılarını kırmadan baktıkları görülmektedir. Seyahatnamelerde ele alınan Kalenderi ve Mevlevî dervişlerinin gezginler tarafından oldukça farklı özellikte ele alındığı seyahatnamelerde, sanatın bir propaganda aracı olarak kullandığı net bir biçimde görülmektedir. Gezginlerin ziyaret ettikleri dönemlerde hem İslam dinine hem de dervişlere karşı oluşan önyargılarını kaleme alarak gezi notlarıyla destekleyip önyargıların artmasını sağlamışlardır. Birbirlerine yakın metinsel aktarımda bulunan gezginler yanlarında getirdikleri sanatçılara çizdirdikleri ya da metne bağlı kalarak sanatçının imgesine bıraktığı derviş gravürlerinde aktarılan farklılıkları net bir şekilde görmekteyiz.
Keywords : Gezgin, Seyahatname, Osmanlı Toplumu, Derviş, Gravür