SÂLİH ÇELEBİ’NİN CEVÂMİ’Ü’L-HİKÂYÂT VE LEVÂMİ’Ü’R-RİVÂYÂT TERCÜMESİNİN KAYNAKLARI ÜZERİNE

Authors : Halis AYDIN

Pages : 30-47

Doi:10.52735/bellek.1306723

View : 27 | Download : 23

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :ÖZET Klasik Türk edebiyatının mensur sahası içerisinde önemli bir yer tutan mensur eserler toplum içerisinde gerek sözlü gerekse yazılı bir şekilde anlatılarak nesilden nesile aktarılmıştır. Bu tarz hikâye külliyatları zaman zaman ahlakî, sosyal, siyasî mesajlar verirken zaman zaman kahramanlık, aşk, serüven, yolculuk gibi konularla okuyucu ve dinleyicilerin daha iyi bir vakit geçirmesini sağlamıştır. Kendi dönemi içerisinde oldukça önemli bir yere sahip olan Cevâmi’ü’l-hikâyât, barındırdığı hikâyelerle hem kendi dönemindeki hikâye geleneğine hem de kendinden sonraki geleneğe kaynaklık etmiştir. Muhammed Avfî tarafından Farsça kaleme alınan Cevâmi’ü’l-hikâyât ve Levâmi’ü’r-rivâyât, çeşitli kaynaklardan derlenmiş tarihî, dinî, siyasî, sosyal, ahlakî, mitolojik ve daha çok farklı konudaki hikâyelerden oluşmaktadır. Eser, yirmi beş bölümden oluşan dört kısma ayrılmış olup her bölüm farklı konulardan oluşmaktadır. Yazılı kaynaklarda ifade edilen bilgilere göre Cevâmi’ü’l-hikâyât’ın üç adet tercümesi mevcuttur. Bu tercümeler içerisinde en kâmil olanı 16. yüzyılın önemli devlet adamlarından Celâl-zâde Sâlih Çelebi’ye aittir. Çevirisi 15 ay gibi kısa bir sürede tamamlanan tercümede iki bine yakın hikâye olduğu tespit edilmiştir. Sâlih Çelebi’nin bu tercümesinde Emevî ve Abbâsî halifelerinin hikâyeleri, İran’ın mitolojik hükümdarlarının hikâyeleri, İslam tarihi için önem arz eden önemli kişiliklerin yaşamlarından kesitler sunmaktadır. Bu çalışmada Sâlih Çelebi tarafından tercüme edilen Cevâmi’ü’l-hikâyât’ın derlenirken faydalanılan kaynakların tespiti ve bu kaynakların esere olan katkısı incelenmeye çalışılmıştır. Sâlih Çelebi, Avfî’den yaptığı tercümenin orijinaline sâdık kalmış ve Avfî’nin hikâye/ler alıntıladığı eserleri zikretmeye gayret etmiştir. Anahtar Kelimeler: Hikâye, Avfî, Sâlih Çelebi, Tercüme, 16. Yüzyıl
Keywords : salih çelebi, avfi, 16 yüzyıl, hikaye, tercüme