MACAR KRONİKLERİ VE YERLEŞİM ARMALARINDA YER ALAN TURUL (TUĞRUL) KUŞU SEMBOLİZMİ

Authors : Zeynep Büşra Sungur

Pages : 20-42

Doi:10.52735/bellek.1482758

View : 81 | Download : 71

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde var olan tüm toplumların çoğunun folklor ve kültürlerinde mutlaka onlar için derin bir anlamı olan ve kutsal saydıkları en az bir tane sembol ya da ikon olarak belirledikleri hayvan vardır. Macar toplumu için bu hayvan onların Turul, Türklerin ise Tuğrul olarak adlandırdığı dev yırtıcı kuştur. Tam olarak hangi tür bir kuş olduğu kesin bilinmese de kartal ya da doğan olduğu yönünde hem Macar hem de Türk kaynaklarında neredeyse fikir birliği bulunmaktadır. Turul kuşu sadece Macar mitolojisi ve efsanelerinde yer almakla kalmamış aynı zamanda tarih boyunca Macarların armalarına, bayraklarına ve kültürel birçok ögelerine etki etmiş, günümüzde dahi kıyafetlerde, heykellerde, şarkılarda ve milli gurur olarak içlerinde yaşamaya ve onları etkilemeye devam etmektedir. Macar kroniklerinde Turul kuşu tekrarlanan ve ön plana çıkan bir motiftir. İlk Macar kroniği olarak bilinen Gesta Ungarorum’dan Macarların son kroniği olarak bilinen Chronica Hungarorum’a kadar birçok kronikte Turul efsanesi ayrıntılı bir şekilde yer alır ve Chronicon Pictum (Képes Kronika) 14. yüzyılda bu motife içerdiği minyatürlerde yer verir. Bunun yanı sıra Turul kuşu birçok Macar şehir, kasaba ve köyünün armalarında yer almakta ve böylece halkın ortak bilinçaltını sahip oldukları bu sembolizm ile yansıtmalarını sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı Turul’un etimolojisi ve kökeninden başlayarak Chronicon Pictum (Képes Kronika) başta olmak üzere çeşitli Macar kronikleri ve kaynaklardaki tasvir ve anlatımı, değişik Macar yerleşim bölgesi armalarında nasıl kullanıldığını ve bununla bağlantılı olarak günümüzde hala nasıl yaşatıldığını ve etkisini göstermektir.
Keywords : Macar, Turul, Arma, Kronikler, Chronicon Pictum