DEVHATÜ’L-MEŞÂYİH ADLI ESERE GÖRE XV. ve XVII. YÜZYIL OSMANLI ŞEYHÜ’L-İSLAMLARININ BİYOGRAFİLERİ (I)

Authors : Alper YILDIRIM

Pages : 236-291

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2022-09-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Devhatü’l-Meşayıh, Müstakimzâde Süleyman Sadeddin Efendi’nin yazmış olduğu Osmanlı Şeyh ül-İslâmlarının biyografilerinden oluşan bir eserdir. Eser ilk Osmanlı Şeyhülislamı kabul edilen Molla Fenari’den başlatılmıştır. Rusumat Muhasebecisi Rifat Efendi tarafından eklenen zeyl ile 1863-1865 yılları arasında görev yapan Şeyhülislâm Ömer Hüsameddin Efendi’ye kadar, toplam 108 Şeyhülislamın biyografilerini içerir. Müellif, Şeyhülislamların soy bilgilerini, doğum yeri ve yılına ait bilgileri ve eğitim hayatlarını olabildiğince ayrıntılı bir şekilde vermiştir. Bunların yanı sıra Şeyhülislamların hangi zaman aralığında ve hangi görevlerde bulundukları, hayatlarının ileri safhalarında ne ile meşgul oldukları, vefat yeri ve sebebi dahil her türlü bilgiyi bizlere ulaştırmıştır. Ayrıca Şeyhülislamların yazdığı eserler de verilmiş olup, şiir ile ilgilenen Şeyhülislamlara ait şiirlerinden küçük örneklere de yer vermiştir. Eserde Şeyhülislamlar anlatılırken devrin tarihi olayları, yaşanılan sıkıntılar, Yeniçeri isyanları ve diğer ayaklanmalarla ilgili birtakım bilgiler de verilmiştir. Satır aralarında devrin iç çekişmeleri de gözümüze çarpar. Devlette görev almayan müellif, hadiseleri aktarırken oldukça tarafsızdır diyebiliriz. Müstakimzâde, eseri yazarken süslü ve ağır bir dil kullanmıştır. Uzun cümleler ile abartılı ve şiirsel anlatımı dikkat çekmektedir. Eserin kenarlarına, eser içerisinde vermeyi düşünmediği veya sonradan yapmak istediği eklemeleri de derkenar olarak düşmüştür. Bu makalede Müstakimzâde Süleyman Sadeddin Efendi’nin “Devhatü’l-Meşayıh”, adlı eserinde Osmanlı dönemi şeyhülislamlarının görevleri, uygulamaları ve diğer hususlarıyla ilgili bilgiler transkript unsurlar kullanılarak verilmiştir. Amaç, var olan bir literatürü latin harfleriyle bilim alemine kazandırmak ve kullanımını sağlamaktır.
Keywords : Biyografi, Müstakimzade, Meşihat, Şeyhülislam