Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları

Authors : Hasan GÜMÜŞOĞLU

Pages : 49-70

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2019-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Düşünce tarihi boyunca âlemin aslî bir maddesi olup olmadığı hep merak edilmiş ve bu konuda filozoflar, kelamcılar ve mutasavvıflar farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Geçtiğimiz asırda fizik ilminde meydan gelen büyük ilerlemeler neticesinde atomun bir enerji deposu olduğunun anlaşılması, insanların dikkatini tekrar bu konuya çekmiştir. Âlemin aslî maddesi konusu İslâm itikadının aslî bir meselesi olmamakla birlikte, konu ortaya konulurken heyûlâ, adem, vücûd, atom (cüz-i lâ yetecezzâ, cevher-i ferd) gibi kavramlara yüklenen bazı manalar, İslâm itikadının konusuna giren esaslarla ilişkili olduğundan bu konu itikadî bir boyut kazanmıştır. Bu makalede, söz konusu kavramlara yüklenen manaları itikad açısından sonuçlarını incelenmeye çalışılmıştır. Fârâbî ve İbn Sînâ, ilk varlıktan (Allah’tan) diğer varlıkların sudûrunu açıklarken âlemin meydana gelmesinde Allah’ın tesirini kabul etmeyen Aristo’dan ayrılmışlar. Bazı filozof ve mutasavvıfların varlık konusundaki görüşlerini tenkit eden İmâm-ı Rabbânî ise, heyûlânın varlığını veya yokluğunu kabul etmekten ziyade ona atfedilen mananın önemli  olduğuna işaret ederek, âlemin Allah’ın iradesiyle ve kudretiyle sonradan yaratılmış olduğunu açık bir şekilde belirtmiştir.    
Keywords : Kelam, İtikat, Varlık, Atom, Adem, Heyulâ, Cevher