Allah’ın Görülemeyeceği Görüşünün Temellendirilmesinde “El-Muğnî” Örneği

Authors : Fatma PINAR

Pages : 257-280

Doi:10.33460/beuifd.624069

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Allah’ın âhiret âleminde gözlerle görülüp görülemeyeceği meselesi II. (VIII).  yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkmış ve uzunca bir dönem kelâm mezhepleri arasında tartışma konusu olmuştur. Âlimlerin bazıları Allah’ın âhiret âleminde müminler tarafından görüleceğini fakat kâfirlerin bundan mahrum olacağını iddia etmiştir. Bazılarıysa konuyla ilgili ayetleri farklı te’vil etmek suretiyle ne bu dünyada ne de öteki dünyada Allah’ın görülmesinin mümkün olmadığı neticesine ulaşmıştır. Bu görüş genellikle sıkı sıkıya bağlı oldukları tevhit ilkesi etrafında görüşleri şekillenen Mu’tezile âlimleri tarafından benimsenmiştir. Mu’tezile Allah’ın görülemeyeceği yönündeki tespitlerini ortaya koymak üzere çeşitli eserler telif etmiştir. Bu eserlerden biri de ünlü Mu’tezile kelâmcısı Kâdî Abdülcebbâr el-Hemedânî’nin (ö. 415/1025) el-Muğnî fî Ebvabi’t-Tevhîd ve’l-Adl isimli eseridir. O, bu eserinde Allah’ın görülmesinin mümkün olmadığını gerek akli gerekse nakli deliller ve konuyu somutlaştırıcı örnekler sunmak suretiyle ispatlamaya çalışmıştır. Bu çalışmada bu eserden hareketle İslâm düşünce tarihinde rü’yetullah tartışmasının nedenleri, boyutları, konu hakkındaki müspet ve menfi görüş ve deliller tespit edilmeye çalışılacaktır. 
Keywords : Kelâm, Mutezile, Kâdî Abdülcebbâr, Rüyet, Rüyetullah