SCHOOLS AND MẬBEDS AS EDUCATIONAL INSTITUTIONS OF NON-MUSLIMS IN ANATOLIA IN THE XIIIth CENTURY

Authors : Tunay KARAKÖK

Pages : 97-110

Doi:10.53440/bad.915059

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2021-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :XIII. yüzyıl; Anadolu coğrafyasında 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası İznik ve çevresinde Kutalmışoğlu Süleymanşah önderliğinde kuruluş sürecini büyük oranda gerçekleştirmiş olan Anadolu (Türkiye) Selçuklu Devleti’nin hâkimiyet sürdürdüğü bir asırdır. Öyle ki söz konusu asrın birinci yarısı tam bir Selçuklu hükümranlığının tesis olduğu Anadolu görüntüsü verirken, ikinci yarsı ise 1239 yılındaki Babailer İsyanı ve 1243 yılındaki Kösedağ Savaşları neticesinde Türk siyasi birliğinin ve Anadolu Selçuklu Devleti otoritesinin ortadan kalktığı, karışıklığın, kargaşanın ve istikrarsızlıkların hâkim olduğu bir Anadolu görüntüsü vermektedir. Temelde Anadolu Selçuklu hâkimiyetinin özelde ise yer yer beylikler adı ile bilinen ve irili ufaklı yirmiden fazla bir sayıya ulaşmış olduklarını gördüğümüz bölgesel küçük siyasal yapılarında varlık gösterdiği bu yüzyılda Anadolu’da Müslüman tebaanın yanında Müslüman olmayan tebaanın da azımsanmayacak kadar sayıda olduğunu ve hali hazırda Anadolu’ya daha gelişlerinin üzerinden iki yüz yıl kadar bir süre geçmiş olan Müslüman Türkler ile bu tebaanın iç içe yaşadığını görmekteyiz. Siyasi yapıların içinde yer almalarının yanında dini, ekonomik ve sosyo-kültürel olarak ta Müslümanlar ile bir kaynaşma içine girdikleri görülen bu tebaanın eğitim öğretim faaliyetleri de sosyo-kültürel hayatın içerisinde önemli bir yer edinmektedir. İşte bu çalışmada; XIII. yüzyıl Anadolu’da yaşayan Rum ve Ermeni gibi Hristiyan tebaa ile Yahudi tebaanın eğitim ve öğretim faaliyetlerinde önemli bir yer tutan eğitim kurumları ele alınmıştır. Okullar ve okul görevi gören mậbedler özelinde değerlendirilmeye çalışılan eğitim kurumları konusu, dönemin kaynakları ve bu kaynaklara paralel olarak yazılmış olan modern kaynaklardan da yararlanılmak sureti ile ele alınmıştır.
Keywords : XIII Yüzyıll, Anadolu, Eğitim, Gayri müslim