OSMANLI TAŞRASINDA YABANCI SERMAYE YATIRIMI: SİVEREK DÜYÛN-I UMÛMİYYE MÜDÜRLÜĞÜ İLE REJİ MEMURLUĞU (1881-1925)

Authors : Mustafa DAĞ

Pages : 59-78

Doi:10.53440/bad.1077922

View : 13 | Download : 13

Publication Date : 2022-06-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu, 1853-1856 yılları arasında meydana gelen savaşın finansman kaynağını sağlamak amacıyla dış borç alma yolunu tercih etmiştir. İç borçlanmaya ek olarak dış borçlanma sürecini başlatan imparatorluk 1875 yılına kadar 15 kez dış borç almıştır. 1875 yılında borç taksitlerinin durdurulduğunun ilan edilmesi üzerine alacaklı devletler paralarını tahsil etmek amacıyla hükümetle antlaşmaya vararak daha önce iç borçlular tarafından idare edilen Rüsum-u Sitte İdaresi’ne benzer bir teşkilatın oluşturulması kararı almışlardır. Bu kuruluş, Düyûn-ı Umûmiyye İdaresi adıyla 20 Aralık 1881 tarihinde Muharrem Kararnamesi’nin imzalanması ile teşekkül ettirilmiştir. İmparatorluk genelinde örgütlenen bu yapı uluslararası bir kuruluş olarak alacaklı devletlerin paralarını tahsil etmek amacıyla Osmanlı maliyesinde altı kalemi denetlemek amacıyla kurulmuştur. İdarenin teşkilatlandığı bölgelerden biri de Diyarbakır Vilâyeti’ne bağlı olan Siverek kazası olmuştur. Düyûn-ı Umûmiyye İdaresi’nin bölgedeki örgütsel yapısı, kadro yapılanması ve idareye bağlı olarak faaliyet gösteren Siverek Reji Memurluğunun örgütsel yapısı ile faaliyetleri bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda Siverek Düyûn-ı Umûmiyye Müdürlüğü ile Siverek Reji Memurluğuna dair arşiv belgeleri, salnameler ve telif eserlerden istifade edilerek çalışma yürütülmüştür.
Keywords : Reji Şirketi, Siverek Reji Müdürlüğü, Osmanlı Devlet Borçları, Düyûn ı Umûmiyye İdaresi, Siverek Düyûn ı Umûmiyye Memurluğu