PROCOPİUS, TOROSLARIN KUZEYİNDE ROMA SAVUNMASI VE YENİ CİTHARİZON KALESİ

Authors : James Howard-johnston

Pages : 63-94

Doi:10.53440/bad.1425789

View : 26 | Download : 43

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Other Papers

Abstract :Bu makale kendi ifadesiyle Geç Antikçağ ve Erken Ortaçağ dönemlerinin uluslararası ilişkiler tarihçisi olan, Roma/Bizans tarihi uzmanı J.D. Howard-Johnston tarafından kaleme alınmıştır. Özgün adı Procopius, Roman Defences North of the Taurus and the New Fortress of Citharizon’dur. Procopius, Torosların Kuzeyinde Roma Savunması ve Yeni Citharizon Kalesi ismiyle İngilizce aslına sadık kalarak Türkçe’ye çevirdik. Yazar makalesinde Citharizon’nun yerini tespit ederek, Roma’nın bölgedeki sınır savunma sistemi içerisindeki rolünü ele almıştır. Günümüzde Bingöl merkeze bağlı İncesu Köyü (Derenazik) sınırları içerisinde bulunan Citharizon, Karadeniz’den Mezopotamya sınırına kadar uzanan hatta, dönemin iki süper gücü Roma İmparatorluğu ile Persler (Sassaniler) arasındaki mücadele arenasının merkezinde yer almaktadır. Howard-Johnston’un da vurguladığı üzere Citharizon, söz konusu güçlerin kuzey-güney yönlü sınırları istikâmetinde devam eden askerî yol ile Murat Nehri vadisi boyunca uzanan doğu-batı güzergâhının kesiştiği Bingöl ovasına hâkim bir konumdaydı. Bu yönüyle Citharizon Kalesi’nin inşası, Roma’nın Pers/Sassani sınırındaki eyaletlerinin güvenliğini sağlamak için gerçekleştirdiği en önemli askerî projelerden bir kabul edilmiştir. Yazarımız söz konusu coğrafyayı tanımak ve stratejik öneme haiz Citharizon Kalesi’nin konumunu belirlemek için 1982 ve 1988 yıllarında bölgeye iki seyahat gerçekleştirmiştir. Neticede saha çalışmaları verileriyle Citharizon’un yapımıyla alakalı tek haber kaynağı olan Procopius’un kayıtlarını öteki kaynaklarla kritik ederek yeri ve zamanına dair çok önemli bulgular ortaya koymuştur. Yazar, bu çalışmasında ayrıca Citharizon’un sonraki dönem tarihiyle alakalı bilgileri de derlemeye çalışmıştır.
Keywords : Roma, Pers Sassani, Romanın doğu sınırı, Bingöl, Citharizon